Tramwaje w Poznaniu

Z Wikipedii

Tramwaje w Poznaniu
Siemens Combino, linia nr 14
Lokalizacja	Poznań, Polska
Rodzaj transportu	tramwaj
Data uruchomienia	30 lipca 1880
Całkowita długość linii	66 km (poza wyjątkami w centrum tory podwójne)
Liczba linii	dzienne: 19 nocne: 1 turystyczne: 1 razem: 21
Prześwit toru	1435 mm
Operator	MPK Poznań

Tramwaje w Poznaniu (z gwary bimby, liczba pojedyncza - bimba) - należą do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Sp. z o.o. Obecnie jest to 19 linii dziennych i jedna nocna oraz jedna linia turystyczna obsługiwana przez zabytkowy tabor kursująca w weekendy. Tramwaje poruszają się po torach o rozstawie 1435 mm i łącznej długości torowiska 66 km (poza kilkoma wyjątkami są to tory podwójne).

Spis treści 1 Historia 2 Tabor 3 Linie tramwajowe 4 Spis pętli tramwajowych: 5 Planowana rozbudowa 6 Zobacz też 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Pomysł tramwaju w Poznaniu zrealizowało dwóch berlińskich przedsiębiorców: Otto Reymer i Otto Masch, którzy po otrzymaniu koncesji od miasta zainaugurowali 30 lipca 1880 w Poznaniu przejazdy tramwaju konnego. Pierwsza regularna linia ruszyła następnego dnia, 31 lipca 1880, przewożąc pasażerów spod Dworca Głównego, Świętym Marcinem, Rycerską (dziś Ratajczaka), Pl. Wilhelmowskim (dziś pl. Wolności) na Stary Rynek. W dość krótkim czasie trasę tę wydłużono prowadząc tory przez Butelską (dziś Woźną), Garbarami przez Chwaliszewo na Ostrów Tumski. Powstała też odnoga biegnąca przez ul. Wiktorii (dziś Gwarna i Mielżyńskiego), pl. Królewski (dziś pl. Cyryla Ratajskiego), Fryderykowską (dziś 23 Lutego), Al. Wilhelmowskimi (dziś Al. Marcinkowskiego), Seekta (dziś ul. Solna) następnie Wolnicą, Małymi Garbarami, Szewską, Szeroką (dziś Wielka) do Wielkich Garbar (dziś Garbar), gdzie łączyła się z linią główną.

Pomimo, że w mieście było zapotrzebowanie na tego typu usługi berlińczycy po kilku tygodniach znaleźli się na skraju bankructwa. Miało to związek z niefortunnym przebiegiem odnogi, a także brakiem napisów w języku polskim, co wywołało bojkot wśród Polaków. Zniechęceni przedsiębiorcy odsprzedali linię Poznańskiemu Towarzystwu Kolei Konnej (niem. Posener Pferde-Eisenbahn-Gesellschaft), które uzyskało monopol na rozbudowę i eksploatację miejskiej sieci tramwajowej. Wówczas tabor liczył 20 wagonów. We wrześniu 1880 Towarzystwo wykupiło cześć terenów po starym dworcu kolejowym na Jeżycach, gdzie powstała zajezdnia, która jest dziś najstarszą używaną w kraju. W 1896 powstały kolejne dwie trasy: pierwsza biegnąca od Starego Rynku przez ul. Wrocławską, pl. Piotra (dziś pl. Wiosny Ludów), Półwiejską do nieistniejącej dzisiaj Bramy Wildeckiej oraz druga od zajezdni przez Zwierzyniecką, Jadwigi (dziś Kraszewskiego) do rynku Jeżyckiego, po roku przedłużona przez ul. Wielką Berlińską (dziś Dąbrowskiego) do fabryk chemicznych przy ul. Polnej. Obie trasy budowano już z cięższych szyn, planując ruch tramwajów elektrycznych.

6 marca 1898 tramwaj konny zastąpiony został tramwajem elektrycznym. Kursowały wówczas trzy linie:

• oznaczona kolorem białym - po trasie starego tramwaju konnego od Dworca Głównego przez Stary Rynek na Ostrów Tumski
• oznaczona kolorem czerwonym - z Rynku Jeżyckiego, ul. Jadwigi (dziś. ul. Kraszewskiego), Zwierzyniecką, św. Marcinem i starą trasą tramwaju konnego, a od Starego Rynku do Bramy Wildeckiej
• oznaczona kolorem żółtym - z Dworca Głównego, trasą identyczną jak "biała", ale tylko do skrzyżowania ul. Wielkiej i Wielkich Garbar

W ciągu następnego miesiąca uruchomiono czwartą linię:

• oznaczoną kolorem zielonym - ze Starego Rynku, Św. Marcinem i nową trasą do wsi Górczyn (dzisiejsze skrzyżowanie ul. Głogowskiej i Kosynierskiej).

Ceny za pierwsze przejazdy wynosiły 10 bądź 20 fenigów, a po godzinie 23:00 należało uiścić podwójną opłatę.

W 1899 położono drugi tor na Starym Rynku i Wielkiej Berlińskiej (obecnie ul. Dąbrowskiego).

Przed I wojną światową rozbudowano sieć linii, która teraz docierała także na Garbary (do Rzeźni Miejskiej), na pl. Sapieżyński (dziś pl. Wielkopolski) do Bramy Dębińskiej (obecnie skrzyżowanie ul. Strzeleckiej i Krakowskiej), Śródkę, Sołacz i Dębiec (do fabryki Cegielskiego). Zwiększyła się również ilość torów w śródmieściu. Powstały nowe trasy przez wiadukty nad torami kolejowymi: Most Teatralny i Most Dworcowy. W dwudziestoleciu międzywojennym tramwaj zaczął docierać na Golęcin, Dębiec (przedłużenie trasy), Dębinę (do kąpieliska warciańskiego), Ogrody, Grunwald i Winiary, jednocześnie zlikwidowano część linii na wąskich uliczkach Starego Miasta. Nie udało się wybudować linii do Głównej, gdzie wprowadzono w 1930 r. komunikację trolejbusową.

Podczas walk o Poznań większość taboru i część infrastruktury została zniszczona. W związku z tym dopiero w 1947 r. wznowiono większość przedwojennych połączeń tramwajowych, poza tymi na prawym brzegu Warty i uliczkach Starego Miasta na wschód od Rynku. Wówczas powstała nowa trasa do Garbar omijająca starówkę od południa, przez pl. Bernardyński. Na prawy brzeg Warty tramwaje powróciły w 1952 r., po oddaniu do użytku nowego mostu Julian Marchlewskiego (dziś Królowej Jadwigi).

W kolejnych latach wybudowano nowe trasy pozwalające na szybkie przemieszczanie się pomiędzy dzielnicami z pominięciem centrum:

• 1955-1957 przez ul. Marchlewskiego (dziś ul. Królowej Jadwigi)
• 1968-1973 przez ul. Przybyszewskiego, Reymonta i Hetmańską
• 1974-1977 od pl. Wielkopolskiego przez ul. Małe Garbary, Estkowskiego do ronda Śródka.
• 1983-1985 od os. Lecha przez ul. Jedności Słowiańskiej (dziś Chartowo i Żegrze) do ul. Hetmańskiej

oraz linie peryferyjne:

• 1949-1950 do Cmentarza Komunalnego na Junikowie
• 1957-1964 przez ul. Pułaskiego i Winogrady do pętli "Wilczak" z odgałęzieniem do ul. Serbskiej 1974
• 1955 z Rataj na Starołękę do fabryki Stomil, 1967 przedłużoną do stacji kolejowej Poznań Starołęka
• 1959 do Zawad przez Śródkę z odgałęzieniem do os. Warszawskiego i 1974 Miłostowa
• 1979 na Chartowo, do pętli "Osiedle Lecha"
• 1980 z Winiar prawie do ul. Lechickiej (pętla "Piątkowska")

Zupełną rewolucją było oddanie do użytku w 1997 liczącego 6,1 km odcinka Poznańskiego Szybkiego Tramwaju nazwanego przez poznaniaków "Pestką". Obecnie trwa wiele inwestycji związanych z modernizacją i rozbudową sieci, gdyż według planu zagospodarowania przestrzennego z 1994 tramwaj ma stanowić podstawę komunikacji w mieście. Od tego momentu podczas wymiany sygnalizacji na skrzyżowaniach tramwaje uzyskują bezwzględne pierwszeństwo.

14 sierpnia 2007 otwarto drugi odcinek (jeśli przyjąć, że pierwszym jest odcinek od ul. Jana Pawła II do pętli na os. Lecha) Ratajskiego Szybkiego Tramwaju łączący plac Wiosny Ludów przez ul. Podgórną, Dowbora Muśnickiego, Mostową, Most św. Rocha i Kórnicą z ul. Jana Pawła II.

[edytuj] Tabor

Obsługujący regularne linie:

• Konstal 105Na (w tym Konstal 105NaD)
• Konstal 105N/2
• Beijnes 3G (Beynes 3G)
• Düwag GT6 (typ M)
• Düwag GT8 (typ N)
• Tatra RT6N1
• Siemens Combino

Obsługujące linie wahadłowe podczas remontów (a także zwykłe linie w okresach, kiedy nie są prowadzone remonty):

• Konstal 105NaDK
• Düwag GT8ZR (typ O)

Zabytkowy:

• wagon konny Herbrand B3/H0 z 1880 roku (kilkakrotnie przebudowywany)
• Konstal N przebudowany na wzór Konstal 4NJ (z podobnie przebudowaną doczepką Konstal ND)
• Konstal 102N
• Konstal 102Na
• Konstal 13N
• Konstal 105N

Na renowację oczekuje:

• Konstal N

[edytuj] Linie tramwajowe

linia	trasa
Linie dzienne
1	JUNIKOWO - Grunwaldzka - Rondo Nowaka-Jeziorańskiego - Reymonta - Hetmańska - Rondo Starołęka - Hetmańska - Rondo Żegrze - Żegrze - Chartowo - Piaśnicka - Trasa Kórnicka - Jana Pawła II - Rondo Śródka - Podwale - ZAWADY
2	OGRODY - Dąbrowskiego - Kraszewskiego - Zwierzyniecka - Rondo Kaponiera - Św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - Pl. Wiosny Ludów - Strzelecka - Królowej Jadwigi - Górna Wilda - 28 Czerwca 1956 - DĘBIEC W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Gwarna - Św. Marcin - ... Na czas remontu torowiska na Kaponierze od ul. Święty Marcin: ...Rondo Kaponiera – Roosevelta – most Teatralny – Fredry – Gwarna – Święty Marcin..., a w przeciwnym kierunku ...Podgórna – Aleje Marcinkowskiego – plac Wolności – 27 Grudnia – Fredry - Most Teatralny - Roosevelta - Rondo Kaponiera...
3	WILCZAK - Przełajowa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Most Teatralny - Fredry - Gwarna - św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - Pl. Wiosny Ludów - Strzelecka - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Zamenhofa - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Fredry - ... Linia 3 kursuje tylko w dni robocze w godz. 6:30 - 19:30 co 20 minut. Nie kursuje w lipcu i sierpniu.
4	POŁABSKA - Al. Solidarności - Rondo Solidarności - Murawa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Most Teatralny - Fredry - Mielżyńskiego - Pl. C. Ratajskiego - 23 Lutego - Pl. Wielkopolski - Wolnica - Małe Garbary - Estkowskiego - Wyszyńskiego - Rondo Śródka - Jana Pawła II - Rondo Rataje - Zamenhofa - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA Dzieląc częściowo trasę z linią 3 kursuje w dni robocze co 20 minut
5	GÓRCZYN - Głogowska - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - plac Bernardyński - Dowbora-Muśnickiego - Mostowa - most św. Rocha - Kórnicka - Trasa Kórnicka - Piaśnicka - Chartowo - Żegrze - Rondo Żegrze - Hetmańska - Rondo Starołęka - Starołęcka - STOMIL W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Gwarna - Św. Marcin - ... Na czas remontu torowiska na Kaponierze od ul. Święty Marcin: ...Rondo Kaponiera – Roosevelta – most Teatralny – Fredry – Gwarna – Święty Marcin..., a w przeciwnym kierunku ...Podgórna – Aleje Marcinkowskiego – plac Wolności – 27 Grudnia – Fredry - Most Teatralny - Roosevelta - Rondo Kaponiera...
6	BUDZISZYŃSKA - Grunwaldzka - Rondo Nowaka-Jeziorańskiego - Grunwaldzka - Bałtyk - Roosevelta - Most Dworcowy - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Jana Pawła II - Rondo Śródka - Warszawska - MIŁOSTOWO Ze względu na remont torowiska na ul. Warszawskiej trasa skrócona do Ronda Śródka, skąd powrót jako tramwaj linii 8
7	OGRODY - Dąbrowskiego - Przybyszewskiego - Rondo Nowaka-Jeziorańskiego - Reymonta - Hetmańska - Rondo Starołęka - Zamenhofa - Rondo Rataje - Jana Pawła II - Rondo Śródka - Podwale - ZAWADY
8	GÓRCZYN - Głogowska - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Most Teatralny - Fredry - Mielżyńskiego - Pl. C. Ratajskiego - 23 Lutego - Pl. Wielkopolski - Wolnica - Małe Garbary - Estkowskiego - Wyszyńskiego - Rondo Śródka - Warszawska - MIŁOSTOWO Ze względu na remont torowiska na ul. Warszawskiej trasa skrócona do Ronda Śródka, skąd powrót jako tramwaj linii 6
9	PIĄTKOWSKA - Winiarska - Wołyńska - Małopolska - Al. Wielkopolska - Pułaskiego - Most Teatralny - Fredry - Gwarna - Św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - Pl. Wiosny Ludów - Strzelecka - Królowej Jadwigi - Górna Wilda - 28 Czerwca 1956 - DĘBIEC W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Fredry - Most Teatralny - ...
10	POŁABSKA - Al. Solidarności - Rondo Solidarności - Murawa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Most Dworcowy - Wierzbięcice - 28 Czerwca 1956 r. -DĘBIEC
11	PIĄTKOWSKA - Winiarska - Wołyńska - Małopolska - Al. Wielkopolska - Pułaskiego - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Most Dworcowy - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Trasa Kórnicka - Piaśnicka - OS. LECHA Kursuje co 20 minut
12	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Most Dworcowy - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Zamenhofa - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA
13	JUNIKOWO - Grunwaldzka - Rondo Nowaka-Jeziorańskiego - Grunwaldzka - Bałtyk - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - plac Bernardyński - Dowbora-Muśnickiego - Mostowa - Most św. Rocha - Kórnicka - Jana Pawła II - Rondo Rataje - Zamenhofa - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Fredry - Most Teatralny - Roosevelta - Rondo Kaponiera - ... Na czas remontu torowiska na Kaponierze od ul. Święty Marcin: ...Grunwaldzka – Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta – most Teatralny – Fredry – Gwarna – Święty Marcin - ..., powrót według zwykłego rozkładu
14	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Głogowska - GÓRCZYN
15	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Bałtyk - Grunwaldzka - Rondo Nowaka-Jeziorańskiego - Grunwaldzka - BUDZISZYŃSKA W weekendy i święta kursuje w godz. 9 - 17 do pętli JUNIKOWO
16	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Most Teatralny - Fredry - Gwarna - Św. Marcin - Al. Marcinkowskiego - Podgórna - plac Bernardyński - Dowbora-Muśnickiego - Mostowa - most św. Rocha - Kórnicka - Trasa Kórnicka – OS. LECHA W przeciwnym kierunku: ... - Al. Marcinkowskiego - Pl. Wolności - 27 Grudnia - Fredry - ...
17	OGRODY - Dąbrowskiego - Most Teatralny - Fredry - Mielżyńskiego - Pl. C. Ratajskiego - 23 Lutego - Pl. Wielkopolski - Wolnica - Małe Garbary - Estkowskiego - Wyszyńskiego - Rondo Śródka - Jana Pawła II - Kórnicka - Piaśnicka - Chartowo - Żegrze - Rondo Żegrze - Hetmańska - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA
18	OGRODY - Dąbrowskiego - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Głogowska - Hetmańska - Rondo Starołęka - Starołęcka - STAROŁĘKA Kursuje co 20 minut. Nie kursuje w lipcu i sierpniu.
26	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Most Teatralny - Fredry - GWARNA – Święty Marcin – Rondo Kaponiera – Roosevelta – PST – OS. JANA III SOBIESKIEGO Kursuje w dni robocze w godzinach porannego szczytu od 6:30 do 8:30. Nie kursuje w lipcu i sierpniu.
Linia nocna
N21	OS. JANA III SOBIESKIEGO - PST - Roosevelta - Rondo Kaponiera - Św. Marcin - AL. MARCINKOWSKIEGO - 27 Grudnia - Gwarna - Św. Marcin - Rondo Kaponiera - Roosevelta - PST - OS. JANA III SOBIESKIEGO Linia N21 nie kursuje w nocy z poniedziałku na wtorek. Na Czas remontu na Kaponierze od ul. Św. Marcin: ... - Roosevelta - RONDO KAPONIERA - Zwierzyniecka - Kraszewskiego - Dąbrowskiego - Roosevelta - ...
Linia turystyczna
0	13:00 i 15:00:GAJOWA - Zwierzyniecka - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Głogowska - GŁOGOWSKA/MUZEUM - Głogowska - Hetmańska - Reymonta - Rondo Jana Nowaka Jeziorańskiego - Przybyszewskiego - Dąbrowskiego - Kraszewskiego - Zwierzyniecka - GAJOWA 14:00 i 16:00:GAJOWA - ... - ZAJEZDNIA MADALIŃSKIEGO - 28 Czerwca 1956 - Górna Wilda - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Jana Pawła II - Most Św. Rocha - Mostowa - Dowbora-Muśnickiego - Plac Bernardyński - Podgórna - Al. Marcinkowskiego - 27 Grudnia - Fredry - Roosevelta - Zwierzyniecka - GAJOWA 17:00:GAJOWA - Zwierzyniecka - Rondo Kaponiera - Roosevelta - Głogowska - GŁOGOWSKA/MUZEUM - Głogowska - Hetmańska - 28 Czerwca 1956 - Górna Wilda - Królowej Jadwigi - Bolesława Krzywoustego - Rondo Rataje - Jana Pawła II - Most Św. Rocha - Mostowa - Dowbora-Muśnickiego - Plac Bernardyński - Podgórna - Al. Marcinkowskiego - 27 Grudnia - Fredry - Roosevelta - Zwierzyniecka - GAJOWA Kursuje w każdą niedzielę pomiędzy 20 kwietnia do 14 października 2008.
Przejazdy specjalne
19 20 21 22 23 24 25	Podczas przejazdów specjalnych, zarówno tych zamkniętych jak i otwartych tramwaje często korzystają z tablic linii które zostały zlikwidowane - nie są to jednak oficjalnie zatwierdzone numery linii. Oznaczenia te noszą również linie dodatkowe podczas niektórych dni np. Wszystkich Świętych.
Linie dodatkowe
D	Linie dodatkowe uruchamiane dla wzmocnienia linii regularnych w niektóre dni o zwiększonych przewozach np. z okazji imprez kulturalnych lub sportowych.
Linie wahadłowe
W1 W2 itd.	Podczas remontu torowisk, głównie skrzyżowań, wahadłowo kursują tramwaje dwukierunkowe od miejsca remontu do najbliższego węzła przesiadkowego.

[edytuj] Spis pętli tramwajowych:

• Używane liniowo:
  • ul. Budziszyńska linie 6,15
  • Dębiec linie 2, 9, 10
  • Górczyn linie 5, 8, 14
  • Junikowo linie 1, 13
  • os. Lecha linia 11, 16
  • Miłostowo linie 6, 8
  • Ogrody linie 2, 7, 17, 18
  • ul. Piątkowska linie 9, 11
  • ul. Połabska linie 4, 10
  • os. Jana III Sobieskiego linie 12, 14, 15, 16, 26, N21
  • Starołęka linie 3, 4, 12, 13, 17, 18
  • Stomil linia 5
  • Wilczak linia 3
  • Zawady linie 1, 7
• Pętle uliczne używane liniowo:
  • ul. Gwarna linia 26
  • Rondo Kaponiera linia N21
• Pętle używane okazyjnie:
  • Plac Wielkopolski
  • ul. Pamiątkowa / ul. Madalińskiego
  • Rynek Wildecki
  • ul. Towarowa

[edytuj] Planowana rozbudowa

Obecnie Poznaniu planuje się znaczącą rozbudowę sieci torowisk, należy jednak pamiętać że wiele z tych propozycji nie wyszło jeszcze z fazy koncepcji:

• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli "os. Lecha" wzdłuż ul. Piaśnickiej do Centrum Handlowego M1- "Franowo" wraz z budową zajezdni tramwajowej, tzw. Ratajski Szybki Tramwaj
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli "Ogrody" na ul. Dąbrowskiego do al. Polskiej i budowa nowego dworca autobusowo-tramwajowego "aleja Polska" (ulicą Nowina)
• przedłużenie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju od mostu Teatralnego do Dworca Głównego PKP w wykopie, gdzie obecnie biegną tory kolejowe z wyjazdem na ul. Głogowską za Dworcem Zachodnim
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli "Zawady" przez ul. Zawady i Główną do stacji kolejowej "Poznań Wschód"
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli "Dębiec" przez ul. 28 Czerwca 1956r. do projektowanej pętli "os.Dębina"
• budowa trasy przez ul. Ratajczaka, pl. Cyryla Ratajskiego, ul. Solną i ul.Nowowiejskiego z dworcem autobusowo-tramwajowym "Grudzieniec" przy skrzyżowaniu ul. Pułaskiego z al. Wielkopolską
• budowa trasy do os. Kopernika w ciągu ulic Arciszewskiego i Pogodnej oraz trasy w ciągu Szpitalnej i Grochowskiej
• budowa trasy od ronda Żegrze do ul. Falistej
• budowa trasy tramwajowej wzdłuż ul. Garbary, Szelągowskiej i Naramowickiej do Naramowic z połączeniem z istniejącą już trasą przy ul. Wilczak

[edytuj] Zobacz też

• Poznański Szybki Tramwaj
• Zajezdnia tramwajowa przy ul. Gajowej w Poznaniu
• Ratajski Szybki Tramwaj

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona MPK
• Strona KMPS
• Poznańskie tramwaje
• Poznański Portal Komunikacyjny