Kirgistan

Z Wikipedii

Кыргыз Республикасы Кыргызская Республика Republika Kirgistanu
Flaga Kirgistanu Godło Kirgistanu
Hymn: Ak möngülüü aska
Język urzędowy	kirgiski, rosyjski
Stolica	Biszkek
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Kurmanbek Bakijew
Szef rządu	premier Igor Chudinow
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	84. na świecie 198 500 km² 3,6%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	111. na świecie 5 357 0001▲ 27 osób/km²
Jednostka monetarna	som (KGS)
Niepodległość	od ZSRR 31 sierpnia 1991
Strefa czasowa	UTC +6
Kod ISO 3166	KG
Domena internetowa	kg
Kod samochodowy	KS
Kod telefoniczny	+996
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA)

Kirgistan, Republika Kirgiska (kirgiski Кыргызстан, Кыргыз Республикасы trl. i trb. Kyrgyzstan, Kyrgyz Respublikasy; ros. Кыргызстан, Кыргызская Республика trl. Kyrgyzstan, Kyrgyzskaja Respublika, trb. Kyrgyzstan, Kyrgyzskaja Riespublika) – państwo w Azji Środkowej. Graniczy z Chinami (dł. granicy 858 km), Kazachstanem (1051 km), Tadżykistanem (870 km) i Uzbekistanem (1099 km).

Spis treści 1 Ustrój polityczny 2 Siły zbrojne 3 Geografia 4 Podział administracyjny 5 Historia 6 Gospodarka 7 Transport 8 Demografia 8.1 Statystyki demograficzne 9 Ludność 10 Media 11 Kultura 12 Linki zewnętrzne 13 Zobacz też

[edytuj] Ustrój polityczny

Kirgistan jest republiką zgodnie z konstytucją z 5 maja 1993 (nowelizacja październik 1994). Na czele państwa stoi prezydent wybierany na pięcioletnią kadencję w wyborach powszechnych. Głównym organem władzy ustawodawczej jest dwuizbowy parlament (Żogorku Kenesz) wybierany na kadencję pięcioletnią i składający się początkowo ze Zgromadzenia Ustawodawczego (35 członków) i Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (70 członków). Zgodnie z wynikiem referendum z 2005 parlament jest jednoizbowy i składa się z 75 posłów. Zgodnie z nową konstytucją od 2010 będzie 90 posłów. Żogorku Kenesz zastąpił składającą się z 350 członków Radę Najwyższą. Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem powoływanym przez prezydenta. Kirgistan od XII 1991 jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw.

[edytuj] Siły zbrojne

Budżet wydawany na wojsko wynosi 47 000 000 USD (jako procent PNB 2,6%). Siły lądowe liczą 9 800 żołnierzy. Lotnictwo dysponuje samolotami bojowymi MiG-21 (48 szt.) i L-39 (4 szt.) (www.globalsecurity.org)

[edytuj] Geografia

Kirgistan to kraj pozbawiony dostępu do morza. Góry zajmują 93% terytorium państwa. Największą wysokość ma położony na południowym wschodzie kraju łańcuch górski Tien-szan, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Kirgistanu – Szczyt Zwycięstwa (kirg. Dżengisz Czokusu) o wysokości 7439 m n.p.m.. W czasach ZSRR szczyt nosił nazwę Pik Pobiedy. W górach Tien-szan znajduje się także największe jezioro Kirgistanu Issyk-kul, będące równocześnie drugim co do wielkości jeziorem górskim na świecie, którego powierzchnia wynosi 6236 km, a głębokość sięga 669 m. Rzeki Kirgistanu, z których główną jest Naryn, to przeważnie dopływy Syr-darii. Klimat kraju na przeważającym obszarze kontynentalny suchy. Niektóre z wysoko położonych obszarów pokryte są wieczną zmarzliną.

[edytuj] Podział administracyjny

Kraj dzieli się na 7 obwodów:

1. Biszkek¹
2. batkeński
3. czujski
4. dżalalabadzki
5. naryński
6. oszyński
7. tałaski
8. issykkulski

1. Dodatkowo wyróżniony jest okręg stołeczny (Biszkek).

Na niższym szczeblu podziału administracyjnego wyróżnia się 18 miast, 31 osiedli miejskich i 40 okręgów wojewódzkich.

[edytuj] Historia

Kirgistan został podbity przez carską Rosję w 1864. Pod panowaniem radzieckim od 1919, początkowo jako Kara-Kirgiski Obwód Autonomiczny, a następnie Kirgiska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, a od 5 grudnia 1936 jako Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka. Kirgistan uzyskał niezależność wraz z rozpadem Związku Radzieckiego w 1991. W drugiej połowie marca 2005 wybuchła tam Tulipanowa rewolucja, która obaliła prezydenta Askara Akajewa 24 marca tego samego roku.

[edytuj] Gospodarka

Kirgistan to mały, górzysty kraj z dominacją sektora rolniczego w gospodarce. Uprawia się głównie pszenicę, ziemniaki, buraki cukrowe, tytoń, bawełnę. Rozwinięta jest również hodowla zwierząt, pewne ilości wełny i produktów mięsnych przeznaczane są na eksport. Kirgistan eksportuje również takie dobra jak złoto, rtęć, uran, energia elektryczna. Podkreśla się sukcesy Kirgistanu w transformacji swego ustroju zgodnie z regułami gospodarki rynkowej. Ostry kryzys gospodarczy, jaki Kirgistan przeżył w pierwszych latach po rozpadzie ZSRR udało się zahamować dzięki szeroko zakrojonemu programowi stabilizacyjnemu. Pozwoliło to na obniżenie poziomu inflacji z 88% w 1994 do 15% w 1997. Przeprowadzono działania stymulujące rozwój gospodarczy kraju. Nastąpiła prywatyzacja ziemi i przedsiębiorstw. Najpoważniejsze problemy kraju, które wymagają stałych działań rządu to znaczne zadłużenie zagraniczne, inflacja, nieszczelny system podatkowy oraz bezpośrednie uzależnienie od nastrojów panujących w gospodarce Rosji.

[edytuj] Transport

W Kirgistanie jest 22 400 km dróg o twardej nawierzchni, 340 km linii kolejowych i 600 km śródlądowych szlaków wodnych. Główne lotnisko międzynarodowe to Bishkek Internatonal, Biszkek.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Statystyki demograficzne

(2005)
Liczba ludności	5 146 281
Ludność według wieku
0 - 14 lat	31,6%
15 - 64 lat	62,3%
ponad 64 lata	6,2%
Wiek (mediana)
W całej populacji	23,39 lat
Mężczyzn	22,52 lat
Kobiet	24,27 lat
Przyrost naturalny	1,29%
Współczynnik urodzeń	22,48 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	7,13 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-2,74 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	0,96 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,64 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	35,64 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	40,97 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	30,03 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	68,16 lat
Mężczyzn	64,16 lat
Kobiet	72,38 lat
Rozrodczość	2,7 urodzin/kobietę

[edytuj] Ludność

Według ostatniego spisu powszechnego w Kirgistanie zamieszkują przedstawiciele 154 narodowości i grup etnicznych. Przedstawiciele narodowości tytularnej w liczbie ok. 3,2 miliona stanowią większość w kraju. Drugą co do wielkości narodowością są Uzbecy (650 tysięcy), którzy zamieszkują głównie tereny obwodu oszyńskiego. W Kirgistanie zamieszkuje również około 500 tysięcy Rosjan, zamieszkujących głównie w Biszkeku i okolicach. Dunganie to mniejszość chińska wyznająca islam; stanowią 1,2% ludności (ok 55 tys.). Stolica Kirgistanu, w odróżnieniu od reszty kraju, jest miastem w znacznym stopniu rosyjskojęzycznym.

[edytuj] Media

W Kirgistanie ukazuje się 114 dzienników (w tym 42 w języku kirgiskim) w łącznym nakładzie 1 529 000 oraz 42 czasopisma (16 w języku kirgiskim). Największe dzienniki to wydawany w języku kirgiskim 6 razy w tygodniu Kyrgyz Tuusu istniejący od 1924 r. wydawany w nakładzie 180 000 oraz Słowo Kirgistana wydawany od 1925 r. w języku rosyjskim. Telewizja Kyrgyz Television i radio Kyrgyz Radio nadające w 4 językach. Oficjalna agencja prasowa Kyrgyzkabar z siedzibą w Biszkeku.

[edytuj] Kultura

Święta państwowe

Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok	Жаңы жыл
5 maja	Święto Konstytucji	Конституция күнү
31 sierpnia	Dzień Niepodległości	Эгемендүүлүк күнү

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapa Kirgistanu

[edytuj] Zobacz też

• Akyn
• Tulipanowa rewolucja w Kirgistanie
• chart kirgiski Tajgan