Magdeburg

Z Wikipedii

Magdeburg
Herb miasta Mapa
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saksonia-Anhalt
Powierzchnia	201 km²
Populacja (31.12.2004) - liczba ludności - gęstość	226 610 1130 osób/km²
Położenie	52°10' N 11°40' E
Burmistrz	Lutz Trümper (SPD)
Tablice rejestracyjne	MD
Strona internetowa miasta

Magdeburg, miasto w Niemczech, stolica landu Saksonia-Anhalt. Miasto na prawach powiatu. Magdeburg jest siedzibą zarówno biskupstwa ewangelickiego, jak i katolickiego. Działają tu dwie uczelnie wyższe: Uniwersytet Otto-von-Guericke i Wyższa Szkoła Magdeburg - Stendal. W roku 2005 Magdeburg obchodził 1200 lat swego istnienia.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie 1.2 Klimat 1.3 Podział administracyjny 2 Historia 2.1 Średniowiecze 2.2 Czasy nowożytne 2.3 XIX i XX w. 3 Kalendarium 4 Gospodarka 5 Transport 5.1 Dworce kolejowe 5.2 Autostrady 6 Kultura 6.1 Zabytki 6.2 Teatry i muzea 6.3 Parki 7 Osobistości 8 Miasta partnerskie

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Magdeburg leży nad Łabą w północno-środkowej części Niemiec, na wschodnim brzegu Magdeburger Börde. Do Berlina jest około 130 kilometrów, do Brunszwiku około 75 kilometrów a do Halle około 80 kilometrów.

[edytuj] Klimat

Miasto znajduje się w umiarkowanej strefie klimatycznej. Przeciętna temperatura roku wynosi 8,7°C, średnia roczna ilość opadów wynosi 494 mm. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec (17,5°C) i sierpień (17,3°C), a najzimniejszy jest styczeń (-0,4°C) i luty (0,5°C).

[edytuj] Podział administracyjny

Miasto jest podzielone na 40 dzielnic ("Stadtteile").

Alt Olvenstedt Alte Neustadt Altstadt Barleber See Berliner Chaussee Beyendorfer Grund Beyendorf-Sohlen Brückfeld Buckau Cracau

Diesdorf Fermersleben Gewerbegebiet Nord Großer Silberberg Herrenkrug Hopfengarten Industriehafen Kannenstieg Kreuzhorst Leipziger Straße

Lemsdorf Neu Olvenstedt Neue Neustadt Neustädter Feld Neustädter See Nordwest Ottersleben Pechau Prester Randau-Calenberge

Reform Rothensee Salbke Stadtfeld Ost Stadtfeld West Sudenburg Sülzegrund Werder Westerhüsen Zipkeleben

[edytuj] Historia

[edytuj] Średniowiecze

W 919 król Henryk I Ptasznik ufortyfikował osadę w obronie przed Węgrami i Słowian. W 929 miasto przeszło w ręce córki Edwarda Starszego Edyty, dzięki jej ślubowi z Ottonem I. Znane ze źródeł nazwy Magadoburg, Morgengabe - oznaczają nie tylko zamek, lecz także dar, który zgodnie z niemieckim zwyczajem był wręczany pani młodej z rąk pana młodego i jego rodziny w ramach ślubu, co zgodne jest z przesłankami historycznymi. Pierwsza żona Ottona I wybrała Magdeburg jako miejsce swojej rezydencji, po śmierci została pochowana w późniejszej katedrze. W 937, Magdeburg był miejscem narad królewskich. Otton I ufundował Benedyktynom opactwo p.w. Świętego Maurycego z kościołem (który wkrótce stał się katedrą) nadał im włości na terenie okolic Magdeburga, oraz prawa korzystania z różnych dochodów pochodzących m.in. z dziesięcin i pańszczyzny. Otto I został także pochowany w magdeburskiej katedrze.

Arcybiskupstwo zostało założone w 968 na synodzie w Ravennie; pierwszym arcybiskupem został Adalbert. W skład arcybiskupstwa weszły biskupstwa Havelbergu, Brandenburgu, Merseburga, Miśni, oraz Zeitz-Naumburga. Arcybiskupstwo odgrywało kluczową rolę w niemieckiej kolonizacji ziem słowiańskich na wschód od Łaby.

W 1035 Magdeburg otrzymał patent nadający miastom prawo to handlu i zjazdów, co było podwaliną niemieckich prawa miejskiego znanego jako prawa magdeburskie. Prawo magdeburskie było powszechne w następnych stuleciach na terenie środkowej i wschodniej Eurupy. Magdeburskie prawo miejskie (łac. Ius Municipale Magdeburgense) stało się wzorem upowszechnionym od XIII wieku w znacznej części środkowej i wschodniej Europy. Miasto dzięki przybyszom z różnych stron kontynentu urosło do potęgi gospodarczej. W 1118 większa część miasta padła ofiarą pożaru.

W XIII w. Magdeburg stał się członkiem Ligi Hanzeatyckiej. Wraz z takimi ośrodkami będącymi wówczas na terenie cesarstwa rzymskiego jak Bruksela, Antwerpia, Kolonia, Norymberga, Lubeka, Padwa, Mantua, Cremona, Verona, Piacenza, Mediolan, Genua, Florencja, Metz i Strasburg, Magdeburg liczył ponad 20,000 mieszkańców. Miasto prowadziło handel zewnętrzny m.in. z miastami portowymi Flandrii, a także handel wewnętrzny (np. z Brunszwikiem). Wzrosła pozycja mieszczaństwa, które stale walczyło z arcybiskupem o niezależność od niego, którą osiąagnęło pod koniec XV wieku.

[edytuj] Czasy nowożytne

W 1524 Marcin Luter został powołany do Magdeburga, gdzie głosił swoje nauki, które przekonały mieszkańców do przejścia z katolicyzm na nową religię. Idee reformacji znalazły licznych zwolenników w mieście, w którym zresztą Luter żył będąc szkolnym uczniem. Interwencje cesarza Karola V który usiłował pozbawić miasto ze swoich praw, nie przyniosły skutku, co więcej miasto przyłączyło się do sojuszu w Torgau i związku szmalkaldzkiego. W konsekwencji, podczas I wojny szmalkaldzkiej miasto zostało oblężone (1550-1551) przez Maurycego, elektora Saksonii byłego protestanta który dał się przekonać cesarzowi. Dzięki odparciu najeźdźców miasto zachowało swoją niezależność. Na miejscu arcybiskupa powoływano administrację, w której w skład wchodzili członkowie z dynastii protestańskich. W następnych latach Magdeburg zyskał renomę jako twierdza protestantyzmu, stało się pierwszym i głównym miejscem publikacji pism Lutra. W Magdeburgu, Matthias Flacius i jego zwolennicy napisali szereg broszur, pamfletów o wymowie antykatolickiej oraz tzw. Centurie Magdeburskie, w których Kościół rzymskokatolicki został nazwany królestwem Antychrysta.

W okresie wojny trzydziestoletniej, Magdeburg był zdominowany przez protestantów. Miasto stawiło opór w 1629 podczas oblężenia przez wojska Albrechta Wallensteina. W 1631, wojska cesarskie pod dowództwem Tilly'ego zaatakowały miasto, po jego zdobyciu żołnierze dokonali rzezi w wyniku której zginęło ok. 20,000 mieszkańców, zaś majątki zostały złupione, a miasto spalone. Wydarzenia te znane są jako Magdeburgs Opfergang. Zgodnie z pokojem westfalskim (podpisanym w 1648), Magdeburg został przydzielony Brandenburgii-Prusy, po śmierci ówczesnego administratora, Augusta von Saxe-Weissenfels (1680) zostało siedzibą jako półautonomicznego księstwa Magdeburga.

[edytuj] XIX i XX w.

Podczas rządów pruskich miasto zostało zamienione w cytadelę. W dobie wojen napoleońskich, twierdzę oblegały wojska francuskie w 1806. W 1807 na mocy pokoju w Tylży miasto weszło w skład Królestwa Westfalii podporządkowanego Napoleonowi. Burmistrzem miasta został powołany przez Hieronima Bonaparte książę Heinricha von Blumenthal. W 1815, po kongresie wiedeńskim, Magdeburg został główną siedziba prowincji Saksonia podporządkowanej królestwu pruskiemu. W 1912, rozebrano starą twierdzę.

W dobie III Rzeszy miasto stało się stolicą Prowincji Magdeburg utworzonej w 1941. Liczył ok. 340,000 mieszkańców. Działania wojenne nie oszczędziły Magdeburga, które stało się celem alianckich nalotów dywanowych w 1943 oraz 16 stycznia 1945.80 % zabudowy uległo zniszczeniom, głównie na terenie historycznego centrum. Po zdobyciu miasta przez wojska amerykańskie i radzieckie zarząd miasta został przejęty przez Sowietów. Od 1949 znalazło się w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Podczas odbudowy miasta większość historycznego centrum otrzymało zabudowę w duchu socrealizmu. Wyburzono przy tym wiele zabytków, których zniszczenia nie były wielkie, np. kościół Św. Ulryka, liczne kamienice, natomiast pieczołowicie odbudowano katedrę, wraz z najbliższym otoczeniem, niektóre kościoły oraz częściowo rynek. W 1990 po Zjednoczeniu Niemiec Magdeburg stał się stolicą kraju związkowego Saksonia-Anhalt. W 1994 miała miejsce reaktywacja katolickiego biskupstwa podporządkowanego arcybiskupstwa w Paderborn. Siedzibą został kościół Św. Sebastiana. Dokonano licznych inwestycji, które nadały miastu nowoczesny charakter.

[edytuj] Kalendarium

• znane od IX wieku (ośrodek handlu z krajami słowiańskimi)
• w X wieku miasto i centrum kultury (ośrodek tzw. odrodzenia Ottońskiego)
• 973 w katedrze pochowany zostaje cesarz Otton I Wielki
• od 968 arcybiskupstwo magdeburskie (sekularyzowane 1648)
• jedno z największych i najbogatszych niemieckich miast średniowiecza, członek Hanzy
• w czasie wojny trzydziestoletniej zniszczony przez Johana von Tilly
• od 1680 pod panowaniem elektorów brandenburskich
• od początku XVIII wieku budowa twierdzy, do swojej likwidacji w 1912 jednej z najpotężniejszych w Prusach i Niemczech
• w latach 1806-1813 pod panowaniem Francji
• od 1816 stolica pruskiej prowincji Saksonia
• w XX wieku, rozwój przemysłu
• II wojna światowa a szczególnie anglo-amerykańskie bombrdowanie miasta,16 I 1945r. zniszczyło 80% zabudowy miasta.
• 1949 Magdeburg został wcielony do NRD
• 1953 w mieście miało miejsce powstanie robotnicze
• 1954 - 1956 budowa nowego centrum miasta w duchu socrealizmu. zburzono wiele zabytków, w tym niemal nietknięty podczas wojny Kościół Św. Ulryka.
• 1990 - po zjednoczeniu Niemiec Magdeburg zostaje stolicą landu Saksonia-Anhalt.

[edytuj] Gospodarka

Już w połowie XIX wieku Magdeburg był ważnym miastem przemysłowem. Przemysł maszynowy i przemysł metalowy były najważniejszymi branżami.

W czasach NRD najważniejszymi branżami były nadal przemysł maszynowy i przemysł metalowy oraz przemysł chemiczny i przemysł spożywczy.

Po zjednoczeniu Niemiec wiele dużych zakładów zostało zamkniętych. Zostałe tylko mniejsze firmy.

[edytuj] Transport

Magdeburg jest węzłem komunikacji drogowej i kolejowej Saksonii-Anhalt.

[edytuj] Dworce kolejowe

Najważniejszym dworcem jest dworzec główny ("Magdeburg Hauptbahnhof"). Tam zatrzymują się pociągi IC oraz ICE - ostatni jednak tylko dwa razy na dobe. Pociągi IC na trasie Lipsk-Norddeich i Lipsk-Kolonia jadą przez Magdeburg natomiast ICE można tylko dojechać do Berlina i Hanoweru. Tzw. "pociągi regionalne" ("Regionalbahn/Regionalexpress") z m. in. Stendal, Uelzen, Halle i Brunszwiku zatrzymują się także na mniejszych dworcach "Magdeburg-Neustadt", "Magdeburg-Buckau", "Magdeburg-Eichenweiler" i "Magdeburg-Südost".

[edytuj] Autostrady

• A2 (trasa Berlin-Zagłębie Ruhry)
• A14 (trasa Lipsk-Magdeburg, rozbudowa do Schwerin jest w planie)

[edytuj] Kultura

[edytuj] Zabytki

• Najważniejszym zabytkiem Magdeburga jest Katedra ŚŚ. Katarzyny i Maurycego, gotycka, wzniesiona od 1209 do 1509 r. Wraz z katedrą w Naumburgu i Bambergu stanowi najlepszy przykład wczesnogotyckiej architektury w Niemczech.

Inne zabytki sakralne to;

• Zespół klasztorny Norbertanów,z romańskim kościołem NMP. Wzniesiony w dwóch fazach od 1120r. do 1240r. jako trójnawowa bazylika z potężnym masywem wieżowym Późnoromański klasztor umieszczony został wbrew regule zakonnej, na północy od kościoła jest jedną z siedzib Kulturhistorishe Museum gdzie się znajduje się liczny zbiór rzeźby średniowiecznej z regionu oraz oryginał Jeźdźca Magdeburskiego - najstarszy tego typu pomnik w Niemczech, datowany na połowę XIII wieku.

• Zespół dwóch kościołów w północnej części Starego Miasta: Augustianów ( tzw. Waloński) Konsekrowany w 1366r. kościół halowy o typowej dla dojrzałego gotyku surowej architekturze mendykanckiej, Św. Piotra, jest to kościół katolicki, gotycki, halowy (przebudowa w 1400r.), z zachowaną wcześnejszą romańską wieżą. Od strony południowej do kościoła przylega malownicza kamienno-ceglana kruchta zwieńczona schodkowym szczytem. . Obok, niewielka datowana na 1315r. kaplica św. Marii Magdaleny.

• Kościół Św. Jana. Gotycki z XIV wieku z elementami XV wiecznymi(piękna gotycka kruchta z trzema portalami). Potężnie zniszczony podczas ostatniej wojny, następnie stał się wielkim placem badawczym dzięki czemu odkryto relikty kościoła z czasów ottońskich.

• Kościół Św. Sebastiana. Zachował liczne fragmenty romańskie, jest trzecim na tym miejscu kościołem , w XIV w. otrzymał chór, przebudowany w XV wieku na halę zachował do dziś dwa XV wieczne tryptyki, krucyfiks, oraz kilka wcześniejszych witraży. Jest katedrą biskupstwa katolickiego.

Z budownictwa świeckiego wyróżnia się m.in.

• Ratusz który istnieje od przełomu XII i XIII w.(obok obecnego ratusza zachowało się fragmentarycznie jedno z pomieszczeń ), obecną barokową formę przyjął w 1689r, w stylu baroku niderlandzkiego, zwieńczonym wieżą z carillonem

Przed ratuszem stoi w barokowej galeryjce z baldachimem kopia Jeźdźca Magdeburskiego

• "Grüne Zitadelle" (Zielona Cytadela) budynek planowany przez Friedensreicha Hundertwassera został wybudowany w latach 2004/2005. Budowa wywoła kontrowersyjne dyskusje, bo budynek jest w bezpośrednim sąsiedztwie katedry i budynku Landtagu.

[edytuj] Teatry i muzea

W Magdeburgu jest duży teatr ("Großes Theater") oraz "Schauspielhaus", mniejszy teatr. Ponadto jest kilka muzeów, w tym "Kulturhistorisches Muzeum", muzeum techniki, i muzeum sztuki w kosćiele NMP.

[edytuj] Parki

W miesćie jest "Stadtpark" oraz "Elbauenpark", w którym w 1999 roku odbyła federalna wsytawa ogrodnicza. Ponadto jest kilka mniejszych parków, jak np. "Nordpark".

[edytuj] Osobistości

• Otto von Guericke - burmistrz, wynalazca
• Georg Philipp Telemann - kompozytor
• Friedrich Wilhelm von Steuben - amerykański generał
• Richard Aßmann - meteorolog
• Lothar von Trotha - pruski generał
• Hugo Vogel - malarz
• Erich Weinert - pisarz
• Henning von Tresckow - generał Wehrmachtu, uczestnik spisku
• Erich Ollenhauer - polityk SPD
• Karin Balzer - lekkoatletka
• Christiane Nüsslein-Volhard - biolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny
• Nadine Kleinert - lekkoatletka
• Martin Agricola - kompozytor
• Wilhelm Raabe - pisarz
• Bruno Taut - architekt
• Klaus Thunemann - fagocista
• Jens Ackermann - polityk FDP
• Martin Hoffmann - piłkarz
• Tom Kaulitz i Bill Kaulitz - członkowie zespołu Tokio Hotel(Gitarzysta i Wokalista)
• Georg Listing i Gustav Schafer - członkowie zespołu Tokio Hotel ( Basista i Perkusista)

[edytuj] Miasta partnerskie

• Brunszwik, Niemcy od 1987
• Nashville, Stany Zjednoczone od 2003
• Sarajewo, Bośnia i Hercegowina od 1977
• Radom, Polska

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Niemcami. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.