Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych

Z Wikipedii

Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych (Dep. Piech. M.S.Wojsk.) – organ pomocniczy ministra spraw wojskowych, wyspecjalizowany w sprawach piechoty, funkcjonujący w latach 1921-1939.

Spis treści 1 Departament Piechoty M.S.Wojsk. w latach 1921-1939 2 Jednostki podporządkowane szefowi Departamentu Piechoty M.S.Wojsk. 3 Szefowie Departamentu Piechoty MSWojsk. 4 Departament Piechoty MON w latach 1945-1947 5 Zobacz 6 Źródła 7 Przypisy

[edytuj] Departament Piechoty M.S.Wojsk. w latach 1921-1939

W pierwszej dekadzie marca 1920 przystąpiono do reorganizacji M.S.Wojsk. Podstawą nowej organizacji ministerstwa był rozkaz L. 1792/Org. z 20 lutego 1920. Wśród nowo utworzonych komórek organizacyjnych znalazł się Departament I Broni Głównych i Wojsk Taborowych. Departament, na którego czele stał gen. por. Stanisław Puchalski (od listopada 1920 gen. ppor. Józef Czikiel) składał się z czterech sekcji i kancelarii. Jedną z sekcji była Sekcja I Piechoty. Szefem sekcji mianowany został ppłk Michał Karaszewicz-Tokarzewski. Do zadań sekcji należała organizacja jednostek piechoty, opracowywanie dla tych jednostek i szkół piechoty programów wyszkolenia, opiniowanie i współuczestniczenie w próbach i doświadczeniach z bronią i amunicją, a także współpraca z Oddziałem I Sztabu M.S.Wojsk. w pracach nad mobilizacją i demobilizacją.

10 sierpnia 1921 minister spraw wojskowych na mocy rozkazu L. 4900/Org. ustalił pokojową organizację Ministerstwa Spraw Wojskowych. Statut organizacyjny M.S.Wojsk. został zatwierdzony przez Radę Ministrów 19 sierpnia tego roku. ^[1] Zgodnie z nową organizacją zlikwidowany został Departament I Broni Głównych i Wojsk Taborowych, a na bazie Sekcji I Piechoty zorganizowano Departament I Piechoty. Szefem departamentu mianowany został gen. ppor. Stanisław Wróblewski. Posiadał on uprawnienia dyscyplinarne dowódcy dywizji. Na siedzibę departamentu wyznaczono Pałac Mostowskich w Warszawie. Departament składał się z dwóch wydziałów:

• Piechoty z szefem płk. Michałem Bajerem,
• Żandarmerii z szefem ppłk. Władysławem Jaxa-Rożenem.

Szefowie wydziałów posiadali uprawnienia dyscyplinarne dowódcy pułku. We wrześniu tego roku w strukturę departamentu włączono, przejściowo, stanowisko inspektora czołgów, które zajmował ppłk Wilhelm Orlik-Rückemann. W gestii departamentu leżały studia nad organizacją, wyszkoleniem, mobilizacją, demobilizacją piechoty i żandarmerii, sprawy obsady personalnej jednostek piechoty i żandarmerii do stanowiska dowódcy batalionu (równorzędnego) włącznie, administracja specjalnych działów wojskowych oraz przeprowadzanie inspekcji w imieniu ministra.

9 sierpnia 1923, w wyniku likwidacji Departamentu Spraw Poborowych, w struktury Departamentu Piechoty włączono Wydział Poborowy kierowany przez płk Karola Froehlicha.

W listopadzie 1925 w strukturze departamentu pojawiła się nowa komórka organizacyjna – Wydział Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Szefem wydziału mianowano ppłk Michała Minkowskiego. Utworzenie wydziału było konsekwencją powierzenia szefowi departamentu spraw związanych z wychowaniem fizycznym i przysposobieniem wojskowym w całych siłach zbrojnych.

28 czerwca 1926 minister spraw wojskowych wydał rozkaz o reorganizacji M.S.Wojsk. W ramach przeprowadzonej reorganizacji Departament Piechoty podporządkowano II wiceministrowi spraw wojskowych, jako jeden z jego organów pracy. W ramach departamentu utworzono Samodzielny Referat Administracyjno-Budżetowy.

24 marca 1927 Wydział Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przeniesiono do nowo utworzonego Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. 1 czerwca tego roku Wydział Żandarmerii przeformowano w Dowództwo Żandarmerii i podporządkowano bezpośrednio II wiceministrowi spraw wojskowych.

W lutym 1928 ukazał się pierwszy numer miesięcznika "Przegląd Piechoty". Redaktorami naczelnymi tego czasopisma byli: mjr dypl. Mieczysław Pęczkowski (do lutego 1938) i płk dypl. Marian Porwit (lipiec 1938-sierpień 1939). Redakcja została umieszczona w etacie departamentu, który od 1934 był wyłącznym wydawcą pisma. W czerwcu 1931 utworzono stanowisko II redaktora. Służbę na tym stanowisku pełnili: mjr dypl. Kazimierz Bieńkowski (czerwiec 1931-czerwiec 1934 i luty 1936-sierpień 1939) i mjr dypl. Albin Piotr Habina (czerwiec 1934-luty 1936). Do września 1939 wydano 140 numerów przeglądu plus dwa zeszyty specjalne.

6 września 1928 Wydział Poborowy przeniesiono do nowo utworzonego Biura Uzupełnień. 17 listopada tego roku ustalona została nowa organizacja departamentu:

• Wydział Ogólny,
• Wydział Studiów,
• Referat Personalny,
• Referat Rejestracji,
• Referat Budżetowy.

W 1929 w miejsce referatu zorganizowano Wydział Personalny. 9 października tego roku ustalona została obsada personalna departamentu:

• szef departamentu – płk dypl. Józef Ćwiertniak,
• szef Wydziału I Studiów – mjr Wilhelm Heinrich,
• szef Wydziału II Ogólnego – mjr Konstanty Jabłoński,
• szef Wydziału III Personalnego – mjr Bolesław Gancarz.

1 listopada 1934, w ramach częściowej reorganizacji ministerstwa mającej ułatwić dowodzenie broniami i służbami o charakterze specjalnym, z Departamentu Piechoty wyłączono Wydział III i podporządkowano go szefowi Biura Personalnego M.S.Wojsk.

10 października 1936 przekształcono dotychczasowy Referat Muzyczny w Wydziale II, w Wydział Orkiestr Wojskowych. Do zadań wydziału należało szkolenie orkiestr, opracowywanie planów szkolenia i utworów muzycznych oraz zaopatrywania w sprzęt muzyczny.

W styczniu 1937 przystąpiono do formowania pierwszych jednostek Obrony Narodowej. Kierownictwo nad formowaniem jednostek ON powierzono szefowi Departamentu Piechoty. W tym celu w strukturze departamentu zorganizowano Wydział Obrony Narodowej.

W latach 1937-1939 struktura organizacyjna departamentu wyglądała następująco:

• Wydział Ogólny,
• Wydział Organizacyjny,
• Wydział Wyszkolenia,
• Wydział Studiów,
• Wydział Obrony Narodowej,
• Wydział Orkiestr Wojskowych.

W maju 1939 nastąpił dynamiczny rozwój jednostek ON. W celu usprawnienia kierowania całokształtem działalności formacji utworzono Biuro do Spraw Jednostek Obrony Narodowej. 10 lipca tego roku z Departamentu Piechoty wyłączono Wydział Obrony Narodowej i podporządkowano szefowi Biura do Spraw Jednostek Obrony Narodowej, gen. bryg. Kazimierzowi Sawickiemu.

W czasie kampanii wrześniowej Departament Piechoty miał kierować mobilizacją jednostek liniowych i marszowych piechoty oraz sprawować dowództwo nad jednostkami zapasowymi stacjonującymi na obszarze krajowym. W nocy z 4 na 5 września i w ciągu dnia, departament ewakuowany został wraz z całym M.S.Wojsk. z Warszawy, a w nocy z 17 na 18 września ewakuowany do Rumunii.

[edytuj] Jednostki podporządkowane szefowi Departamentu Piechoty M.S.Wojsk.

W latach 1922-1939 szefowi Departamentu Piechoty M.S.Wojsk. były podporządkowane następujące szkoły:

• Centralna Szkoła Podoficerów Piechoty Nr 1 w Chełmnie (od maja 1922),
• Centralna Szkoła Podoficerów Piechoty Nr 2 w Grudziądzu (od maja 1922),
• Centralna Szkoła Karabinów Maszynowych i Broni Specjalnej w Chełmnie (V-VIII.1922),
• Centralna Szkoła Strzelecka Armii w Toruniu (V-VIII.1922),
• Centralna Szkoła Strzelecka w Toruniu (od sierpnia 1922), ^[2]
• Oficerska Szkoła Piechoty w Warszawie (IX.1922-VIII.1928),
• Szkoła Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej (od sierpnia 1928),
• Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie (od 1931),
• Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Warszawie (od 1934 w Modlinie),
• Korpus Kadetów Nr 1 we Lwowie,
• Korpus Kadetów Nr 2 w Modlinie (od lipca 1926 w Chełmie),
• Korpus Kadetów Nr 1 w Rawiczu,
• Szkoła Podoficerów Zawodowych Piechoty w Zambrowie,
• Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie (zlikwidowana 1 kwietnia 1935),
• Szkoła Podchorążych Piechoty dla Podoficerów w Bydgoszczy (do 31 października 1938),
• Szkoła Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 1 w Grudziądzu,
• Szkoła Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 2 w Koninie,
• Szkoła Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 3 w Nisku,
• Wojskowa Szkoła Muzyczna w Katowicach.

[edytuj] Szefowie Departamentu Piechoty MSWojsk.

W latach 1921-1939 Departamentem Piechoty M.S.Wojsk. kierowali następujący generałowie i oficerowie:

• gen. dyw. Stanisław Wróblewski 1921-1924
• płk SG Józef Kordian Zamorski p.o. od 5.VI. 1926 ^[3]
• płk SG Jerzy Błeszyński-Ferek 30.VI. 1927 ^[4] – 18 lutego 1928 ^[5]
• płk dypl. Józef Ćwiertniak 1928-1932
• płk dypl. Kazimierz Bogumił Janicki 1932-
• płk dypl. Bronisław Prugar-Ketling X.1935-X.1938
• gen. bryg. Wacław Piekarski X.1938-VIII.1939

[edytuj] Departament Piechoty MON w latach 1945-1947

W czerwcu 1945 na bazie Oddziału Wyszkolenia Bojowego i Fizycznego Sztabu Generalnego WP oraz Centrum Wyszkolenia Oficerów zorganizowano Departament Piechoty i Kawalerii jako organ pracy ministra obrony narodowej w sprawach wyszkolenia piechoty i kawalerii. Departament podporządkowany został I wiceministrowi ON (od 30 października tego roku – II wiceministrowi ON). 29 listopada 1947 departament został rozformowany, a jego kompetencje przejął Departament Wyszkolenia Bojowego.

W okresie od 9 lutego 1946 do 29 listopada 1947 departament miał następującą strukturę organizacyjną:

• Szefostwo,
• Wydział Wyszkolenia Bojowego,
• Wydział Służby Chemicznej,
• Naczelny Inspektorat Orkiestr,
• Sekcja Zaopatrzenia Materiałowego Wyszkolenia,
• Kancelaria Ogólna.

[edytuj] Zobacz

• Ministerstwo Spraw Wojskowych
• Departament Sprawiedliwości Ministerstwa Spraw Wojskowych
• Ordre de Bataille Wojska Polskiego II RP w okresie pokoju

[edytuj] Źródła

• Regina Czarnecka, Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918-1921, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 27 z 2005,
• Tadeusz Böhm, Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918-1939, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08368-1,
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Warszawa 1964, wyd. I,
• Almanach Oficerski na rok 1923/1924, oprac. zbiorowe, Zeszyt 2, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923,

Przypisy