3 Pułk Strzelców Podhalańskich

Z Wikipedii

3 Pułk Strzelców Podhalańskich – polski pułk piechoty górskiej okresu II RP

Pułk stacjonował w garnizonie Bielsko (3 batalion w Boguminie).

W czasie wojny obronnej 1939 wchodził w skład 21 Dywizji Piechoty Górskiej walczącej w ramach Armii Kraków.

Spis treści 1 Formowanie 2 Droga do Białej 3 Udział w wojnie polsko-bolszewickiej 4 Dowódcy 5 Sztandar 6 Bibliografia 7 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Pułk powstał w rejonie miasta Sens we Francji. Z ochotników z byłych armii: austriackiej, niemieckiej i rosyjskiej oraz ochotników ze Stanów Zjednoczonych, Francji, Holandii i Australii, 21 kwietnia 1919 r., sformowano 2. Pułk Instrukcyjny Grenadierów - Woltyżerów. W skład pułku weszły trzy bataliony każdy po 3 kompanie strzeleckie, jedna kompania ciężkich karabinów maszynowych, kompania techniczna i pluton telefoniczny. W dniu powstania pułku jego dowódcą został oficer armii francuskiej płk Plandè. Dowódcami batalionów, kompanii i plutonów byli również oficerowie francuscy a od czerwca funkcje te pełnili już Polacy, zaś oficerowie francuscy sprawowali tylko funkcje doradcze. Polscy oficerowie i podoficerowie rekrutowali sie z byłych armii zaborczych i z Armii Hallera. Ekwipunek żołnierzy odpowiadał wzorom armii francuskiej. Mundury były koloru błękitnego (lazurowego) zaś rogatywki kroju polskiego. Uzbrojenie podstawowe stanowiły karabiny Lebell, karabinki Berthier, ręczne karabiny maszynowe Chauchat, ciężkie karabiny maszynowe Hotchkiss i działka piechoty. Sprzęt saperski i telefoniczny był nowy, zaś tabory pułk otrzymał od 402. pułku piechoty francuskiej.

Od 21 maja 1919 r. rozpoczęło się przebazowanie pułku do Polski i trwało do 6 czerwca, nowym miejscem stacjonowania był rejon Płocka. Pułk kilkakrotnie zmieniał numerację i nazwę:

• od 21 kwietnia 1919 - 2. Pułk Instrukcyjny Granadierów - Woltyżerów;
• od 19 lipca 1919 - 14. Pułk Strzelców;
• od 24 września 1919 - 151. Pułk Strzelców Kresowych;
• od 30 październiaka 1919 - 3. Pułk Strzelców Podhalańskich.

Okres pomiędzy 6 czerwca 1919 a 13 stycznia 1920 był wykorzystany na szkolenie żołnierzy i prowadzenie prac przygotowawczych do działań na Pomorzu.

[edytuj] Droga do Białej

Pułk wszedł w skład Grupy Taktycznej gen. Pruszyńskiego z zadaniem wzięcia udziału w zajmowaniu Pomorza. W dniu 13 stycznia 1920 r. rozpoczął marsz koncentracyjny w kierunku Bielsk - Sierpc - Osiek - Brodnica. Dawną granicę niemiecką przekroczył 18 stycznia koło Brodnicy i osiągnął linię Łasin - Święte - Krotoszyn. Na linii tej pozostaje do 20 lutego spełniając powierzone mu obowiązki. Delegacja pułku z chorągwią, 10 lutego 1920 r, bierze udział w Pucku w uroczystościach objęcia Bałtyku przez Rzeczpospolitą Polską. Po wykonaniu zadań, z Jabłonowa 21 lutego, pułk został transportem kolejowym przebazowany do Warszawy, gdzie do 10 marca pełnił służbę garnizonową a następnie, pozostawiając mały oddział w mieście, został przesunięty w rejon Biała - Kozy - Hałcnów - Lipnik, wchodząc w skład Dywizji Górskiej (ówczesna nazwa).

[edytuj] Udział w wojnie polsko-bolszewickiej

Krótko trwał pobyt pułku w miejscu stałego zakwaterowania - 31 maja 1920 zostaje skierowany na front ukraiński (ówczesna nazwa) do dyspozycji dowódcy frontu gen. Listowskiego w sytuacji, w której armia Budionnego przełamała linię frontu między Samhorodkiem a Ozierną i Śnieżną. Pułk po osiągnięciu miasteczka Żmerynka otrzymał rozkaz natychmiastowego odejścia do Koziatyna i współuczestniczenia w jego obronie, gdyż leżał on na linii marszu oddziałów Budionnego. Ponieważ nieprzyjaciel zmienił kierunek marszu (na Żytomierz), dowódca 2. Brygady Górskiej płk Wacław Fara nakazał pułkowi 14 czerwca odwrót na linię rzeki Słucz, którą pododdziały osiągnęły 19 czerwca. Walki obronne na linii rzeki trwały do 25 czerwca po czym pułk, transportem kolejowym, został skierowany w rejon rzeki Ptycz do dyspozycji Frontu Poleskiego. Walki, o charakterze obrony lokalnej, w tym rejonie trwały do 10 lipca. Mimo wielokrotnych ataków nieprzyjaciela pułk nie tylko utrzymał zajmowane pozycje, ale wypadami hamował aktywność przeciwnika. Wobec niepomyślnej dla naszych wojsk sytuacji na południu i północy, rozkazem dowódcy Frontu Poleskiego, pułk rozpoczął odwrót w kierunku na Łuniniec. Został równocześnie podporządkowany 14. Dywizji Piechoty. W dniu 19 lipca skutecznie bronił stacji kolejowej Dziatłowicze, po czym kontynuował marsz w kierunku na Parachońsk, wchodząc w skład 1. Brygady Górskiej. Następnie 26 lipca walczył pod wsią Lachowicze a 6 sierpnia pod Kostomłotami, gdzie nie tylko odparł natarcie nieprzyjaciela, ale w kontrnatarciu odrzucił go za Bug. W ciągu dalszego odwrotu stacza walki w rejonie Kodeń - Radzyń - Borki - Serock - Firlej. Naczelny Wódz Marszałek Józef Piłsudski w dniu 14 sierpnia 1920 r dokonał przeglądu pułku a trzy dni później ruszył on do zwycięskiej ofensywy. Przez Kock - Tulczyn - Łuków - Krześlin - Jabłonnę - Gronne - Suraż - Horoszcz, 29 sierpnia, zajmujął Sokółkę. W celu przygotowania ataku na Grodno wchodzi do Kuźnicy, biorąc do niewoli 490. jeńców i zdobywając znaczną ilość broni i amunicji. Walki o Grodno rozpoczęły się 20 września uderzeniem na Zaśpicze i Klimówkę. Grodna broniły trzy pułki piechoty sowieckiej i pomimo ogromnej determinacji polskich żołnierzy nie udało się wejść do miasta, wobec czego pododdziały 2. Brygady Górskiej zostały przegrupowane a pułk natarł na Bobiki - Odelsk, który zajął 23 września. Następnie uderzył na Indurę i po czterodniowych walkach oraz dwukrotnym ataku na bagnety zajął miasteczko, po czym rozpoczął marsz pościgowy. Pod Komotowem przeprawił sie przez Niemen i wespół z 4. Pułkiem Strzelców Podhalańskich stoczył pod Obuchowiczami ciężkie walki z przeważającymi siłami wroga, cofającymi się z Grodna. W pościgu za nieprzyjacielem, przez: Kotrę - Szczuczyn - Piaskowce - Walewkę - Dołmatowszczyznę - Suchowicze - Lidę - Oszmianę stanął w miejscowości Szupran, gdzie z chwilą zawieszenia broni objął służbę graniczną z zadaniem ochrony linii kolejowej Soły - Mołodeczno. Pozostał w tej służbie do 24 listopada 1920r.

W dniu 1 grudnia 1920 r wrócił w rejon miast Bielsko i Biała i do 1 lipca 1922 r pełnił służbę ochrony granicy górnośląskiej.

W dniu 2 lipca 1922 został przeniesiony na Górny Śląsk do Rybnik (po oficjalnym włączeniu miasta do Polski) i pozostał tam do 17 sierpnia 1922 r.

Z archiwum pułku (pisownia oryginalna)

• 6. sierpnia 1920. Dowódca I-szej Brygady Górskiej pułk. Wróblewski.

" Z dniem dzisiejszym wychodzi 3. pułk strzelców podhalańskich wraz z baterją 8./11. pułku artylerji polowej ze składu I-szej Brygady Górskiej. Przy tej sposobności uważam za swój obowiązek wyrazić tym oddziałom za ich dzielną postawę bojową i osiągnięte sukcesy – moje uznanie i pochwałę w imieniu służby Ojczystej. 3. pułk strzelców podhalańskich osiągnął swoim świetnym kontratakiem na Kostomłoty i linię Bugu w dniu 6 b.m. piekne zwycięstwo, którem przyczynił się do pomnożenia sławy oręża podhalańskiego. Dowódcy tego pułku ppułk. Oknińskiemu za prowadzenie, wszystkim oficerom i szeregowym za rozmach i zaciętą odwagę, z jaką nieprzyjaciela odrzucili, przepędzając go w pościgu poza rzekę Bug, będzie świadomość spełnionego czynu najpiękniejszą nagrodą. W chwili, gdy słowa te piszę, zwycięstwo utraciło pozornie swoją wartość — ogólna sytuacja wymagała opuszczenia linji zdobytej, tak świetnie utrzymanej. Lecz w historji nic nie ginie. Czyn ten, zapisany w dziejach obecnej wojny, okaże jeszcze kiedyś, jakie posiadał znaczenie — krew w Ojczystej przelana sprawie, nie idzie na marne."

• 24. września 1920. Dowódca II-giej Brygady Górskiej pułk. Fara.

"Zajęcie Indury po czterodniowych ciężkich walkach, które były prowadzone bez przerwy przez cztery dni, uwieńczyło pierwszą fazę naszych walk. Towarzysze broni, Podhalanie i kanonierzy 3./11. pułku artylerji polowej, w tych dniach chwały złożyliście niebywałą odwagą, zaciętością, pogardą śmierci, dowody, że Dywizja podhalańska umie krwią i bagnetem kuć granice Rzeczypospolitej Polskiej. Dumny jestem, że stoję na czele oficerów i żołnierzy tak dzielnych i wytrwałych. W imieniu służby dziękuję Wam za waleczne czyny. Poległym bohaterom: „Cześć!” "

[edytuj] Dowódcy

• płk Plandè (oficer armii francuskiej) - od 21 kwietnia 1919
• ppłk Gonneau (oficer armii francuskiej) - od 25 października 1919
• ppłk Ludwik Okniński - 16 listopada 1919 - 30 czerwca 1922
• ppłk Franciszek Wagner - od 2 lipca 1922
• ppłk Karol Zagórski - 1927
• ppłk Julian Czubryt - 1939

[edytuj] Sztandar

• Pierwszą chorągiew pułkową, ufundowaną przez Komitet Pań Polskich we Francji, wręczył dowódcy płk Plandè, w dniu 9 lipca 1919 r., gen. Józef Haller.
• Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. z 1927, nr 17, poz. 187. Sztandar ufundowało społeczeństwo miast Bielska i Białej. Wręczył go pułkowi 3 października 1927 w Bielsku prezydent RP Ignacy Mościcki.

[edytuj] Bibliografia

• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1990 ISBN-83-211-1104-1
• "JEDNODNIÓWKA 3. PUŁKU STRZELCÓW PODHALAŃSKICH" wydana z okazji wręczenia chorągwi przez Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Dr. Ignacego Mościckiego 3 października 1927 roku w Bielsku, nakładem Korpusu Oficerskiego 3. Pulku Strzelców Podhalańskim w Bielsku;

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Wojskiem Polskim. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.

[edytuj] Zobacz też