10 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

10 (Łódzka) Dywizja Piechoty (10 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 4 DSP 2 10 DP 2.1 Udział w wojnie polsko-bolszewickiej 2.2 W okresie pokoju 2.3 Dowódcy 2.4 Dowódcy piechoty dywizyjnej 2.5 Wrzesień 1939 2.5.1 Skład 2.5.2 Działania bojowe 3 Odtworzenie dywizji w ramach AK 4 Bibliografia 5 Zobacz też

[edytuj] 4 DSP

• gen. ppor. Władysław Glass 1918
• płk Franciszek Zieliński 1918
• gen. ppor. Lucjan Żeligowski 1918-1919

W sierpniu 1918 na Kubaniu gen. Lucjan Żeligowski rozpoczął formowanie 4 Dywizji Strzelców Polskich. Jej trzon stanowili miejscowi Polacy, a także oficerowie z rozwiązanego I Korpusu Polskiego. Dywizja została przetransportowana do Odessy, gdzie na początku 1919 wraz z grecko-francuskim korpusem ekspedycyjnym toczyła walki z bolszewikami.

Gdy wojska "Czerwonych" przeszły do ofensywy, a Francuzi i Grecy zostali ewakuowani, gen. Żeligowski skorzystał z praw alianckich przysługujących jego wojsku i podpisał umowę z wojskami "Białych", na mocy której przeszedł przez Dniestr do Rumunii. Tam uczestniczył w obronie granic przed zagonami wojsk "Czerwonych". W końcu 25 maja 1919 r. przez Besarabię i Bukowinę dotarł wraz z podległymi mu wojskami do Polski. Była to jedyna wielka jednostka Wojska Polskiego, która zdołała wydostać się z Rosji w szyku bojowym i z bronią.

[edytuj] 10 DP

Po dotarciu do kraju dywizja została częściowo przeformowana i przemianowana na 10 Dywizję Piechoty. W czasie pokoju stacjonowała w Legionowie. Pozostałości 4 Dywizji zostały zasilone m.in. 13 pułkiem strzelców i 28 Pułkiem Piechoty Dzieci Łódzkich.

Początkowo dywizja brała udział w walkach w rozdrobnieniu. Na front wysyłano poszczególne bataliony w miarę ich formowania. Poszczególne bataliony 28 pułku piechoty brały udział w walkach polsko-ukraińskich na Wołyniu, w walkach polsko-litewskich na Suwalszczyźnie, a także w walkach polsko-czechosłowackich na Śląsku Cieszyńskim. Bataliony 31 pułku piechoty brały udział m.in. w powstaniu wielkopolskim (zdobycie Inowrocławia), walkach polsko-ukraińskich na Wołyniu i polsko-litewskich na Wileńszczyźnie.

[edytuj] Udział w wojnie polsko-bolszewickiej

Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. dywizja weszła w skład odwodów 1 Armii Frontu Północnego pod dowództwem gen. Franciszka Latinika. W krytycznym momencie bitwy warszawskiej została użyta do kontrnatarcia w bitwie pod Radzyminem. 14 sierpnia 1920 r. dywizja została skierowana w rejon Radzymina, gdzie odparła dwa natarcia bolszewickiej 21 Dywizji Strzelców, a następnie szybkim kontratakiem przełamała linie rosyjskie i zajęła Radzymin oraz jego okolice.

Po zakończeniu bitwy warszawskiej część dywizji dołączyła do pościgu za wycofującymi się wojskami bolszewickimi, część zaś przerzucono do Zamościa dla wzmocnienia obrony tego miasta przed 1 Armią Konną pod dowództwem Siemiona Budionnego.

[edytuj] W okresie pokoju

W okresie międzywojennym dwa pułki oraz dowództwo dywizji stacjonowały w Łodzi.

[edytuj] Dowódcy

• gen. bryg. Stanisław Oktawiusz Małachowski-Nałęcz (IX.1920-1927)
• gen. bryg. Józef Olszyna-Wilczyński ( marzec 1927 - 1935 );
• gen. bryg. Franciszek Józef Dindorf-Ankowicz (październik 1937 – 27 września 1939)

[edytuj] Dowódcy piechoty dywizyjnej

• gen. bryg. Oswald Frank ( 19 marca 1927 - 24 grudnia 1929 )

[edytuj] Wrzesień 1939

[edytuj] Skład

• sztab dywizji
• 28 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 30 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 31 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 10 Pułk Artylerii Lekkiej
• 10 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
• 10 Batalion Saperów
• 10 Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej
• dywizyjny ośrodek saperów
• kompania telefoniczna
• kawaleria dywizyjna
• 42 Kompania ckm na taczankach
• kompania kolarzy
• służby
• 4 batalion strzelców
• batalion ON "Kępno"
• batalion ON "Ostrzeszów"

[edytuj] Działania bojowe

Przed rozpoczęciem wojny 10 DP pod dowództwem gen. Franciszka Dindorf-Ankowicza weszła w skład Armii "Łódź" gen. Juliusza Rómmla. Zajęła ona pozycje obronne nad rzeką Wartą, które opierały się na systemie kilkunastu bunkrów i schronów. Od samego ranka 1 IX 1939 r. dywizja była atakowana przez prawie całą niemiecka 8. Armię, wspartą potężnym lotnictwem, czołgami i artylerią, i skutecznie odpierała te ataki, prowadząc działania opóźniające. W dniu 3 IX otrzymała rozkaz przejścia do obrony przepraw na Warcie pod Sieradzem, lecz na skutek błędnego zinterpretowania rozkazu dowódca dywizji rozkazał 30. pp atakować pod Chajewem, gdzie okazało się że nie ma tam Niemców i pułk musiał w ciągu dnia forsownym marszem nadrabiać opóźnienie. 31. pp otrzymał natomiast rozkaz utrzymania przyczółka na przedpolu Sieradza. W związku z tymi niezrozumiałymi decyzjami 10. DP zdołała dopiero 4 IX wykonać rozkaz i obsadzić główną linię obrony. Tego dnia oddziałom niemieckim, które wykorzystały zamieszanie w polskich oddziałach, udało się sforsować Wartę m.in. pod Mnichowem. W dniu 4 IX 31. pp dostał rozkaz przeprowadzenia odwrotu z przedmościa i zaczął obsadzać nową pozycję obronną pod Mnichowem. Okazało się jednak, że w Mnichowie i Dzigorzewie są Niemcy. Z kolei na pozycjach 30. pp niemiecka 17. DP sforsowała rzekę pod Beleniem. Rozegrała się tu zażarta walka, podczas której kilkakrotnie dochodziło do walki wręcz. Pomimo bohaterskiej obrony 30. pp nie zdołano zepchnąć wroga za rzekę. Nie udało się także przywrócić sytuacji kontratakiem. Niemieckie oddziały z 10. i 24. DP zepchnęły pułki z 10. DP z Glinna i Mnichowa, zmuszając je do odwrotu. Rozbita dywizja zbierała się pod Lutomierskiem. W dniu 7 IX 10. DP skierowała się w kierunku na Głowno i dalej na Piaseczno. Rankiem zajęła obronne pozycje na wschodnich przedpolach Zgierza. Następnie zagrożona okrążeniem ruszyła polnymi drogami na Głowno. W dniu 8 IX podczas dalszego odwrotu i ataków wroga poszczególne pododdziały pogubiły się i dywizja poszła w rozsypkę. Resztki dywizji 10 IX przeszły Wisłę koło Otwocka i przeszły do obrony. W dniu 12 IX jej oddziały kontratakowały pod Warszewicami, lecz nie zdołały zepchnąć wroga z przyczółków.

[edytuj] Odtworzenie dywizji w ramach AK

Podczas powstania warszawskiego w ramach Warszawskiego Korpusu AK z oddziałów powstańczych walczących na Mokotowie została odtworzona 10 Dywizja Piechoty AK im. Macieja Rataja pod dowództwem ppłk. Józefa Rokickiego ps. "Karol". W jej skład weszły 28., 29. i 30. pp złożone z:

• pułku AK "Baszta" – ppłk Stanisław Kamiński ps. "Daniel",
• zgrupowania 1 Pułku Szwoleżerów AK – rtm. Stefan Smolicz ps. "Wrak",
• zgrupowania 1 Pułku Artylerii Konnej AK – kpt. Mieczysław Sokołowski ps. "Dakowski",
• 7 Pułku Ułanów AK "Jeleń" – rtm. rez. Lech Głuchowski ps. "Jeżycki",
• 4 Pułku AK "Waligóra" – mjr rez. "Bruno",
• kompanii AK "Borowy" – por. rez. Kazimierz Niewęgłowski ps. "Borowy",
• VII Uderzeniowego Batalionu Kadrowego – kpt. Czesław Szymanowski ps. "Korwin",
• 1 Kompanii Szturmowej AK – por. Antoni Figura,
• Kompanii Szturmowej AK "Felek" – ppor. Juliusz Sobolewski ps. "Roman",
• Grupy Artyleryjskiej 548 AK "Granat" – ppor. Józef Szyszko ps. "Bachmat",
• VI batalionu WSOP – por. " Michała ", kompanie: "Krawiec", "Gustaw", "Legun", "Wojciech", "Sadyba", plutony "Grochów" 686 i 687.

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jaruga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.

[edytuj] Zobacz też

• II wojna światowa
• dywizje polskie
• historia Wojska Polskiego