21 Dywizja Piechoty Górskiej

Z Wikipedii

22 Dywizja Piechoty Górskiej
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	10 września 1939
Tradycje
Święto	26 maja
Nadanie sztandaru	{{{sztandar}}}
Kontynuacja tradycji	21 Brygada Strzelców Podhalańskich
Dowódcy
Pierwszy	gen. Andrzej Galica
Ostatni	gen. Józefa Rudolfa Kustroń
Organizacja
Dyslokacja	Nowym Sącz, Bielsko, Białej, Cieszyn, Kraków
Podporządkowanie	Odwody Naczelnego Wodza
Skład	Armia Kraków

21 (Bielska) Dywizja Piechoty Górskiej (21 DPG) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Okres międzywojenny 2 Udział w wojnie obronnej 1939 3 Skład podczas kampanii wrześniowej 4 Odtworzenie dywizji w ramach AK 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Okres międzywojenny

Sztab 21 DPG i jej pododdziały stacjonowały m.in. w Nowym Sączu, Bielsku, Białej, Cieszynie, Krakowie, a tuż przed wybuchem wojny – również w Boguminie. Pierwszym dowódcą 21 Dywizji Piechoty Górskiej był gen. Andrzej Galica.

Na początku października 1938 dywizja uczestniczyła w operacji zajęcia Zaolzia.

[edytuj] Udział w wojnie obronnej 1939

21 Dywizja Piechoty Górskiej pod dowództwem gen. bryg. Józefa Rudolfa Kustronia wchodziła w skład GO "Bielsko" (od 3 września pod nazwą GO "Boruta") gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza w Armii "Kraków" z zadaniem obrony linii Cieszyn–Bogumin i osłony południowego skrzydła armii.

1–2 września dywizja broniła się w rejonie Cieszyna przed atakami niemieckiego XVII Korpusu Armijnego gen. piech. Wernera Kienitza. Wieczorem 2 września planowano wykonać uderzenie na skrzydła niemieckiej 5 Dywizji Pancernej gen. por. Heinricha von Vietinghoffa, lecz nie doszło do tego i dywizja otrzymała rozkaz odwrotu w kierunku na Wadowice, podczas którego jej część uległa panice atakowana przez dywersantów. 4 września kontynuowała odwrót nad Dunajec w kierunku Tarnowa, staczając zwycięski bój pod Krzywaczką i Mogilanami. Została jednak rzucona pod Olkusz dla osłony GO "Jagmin" i - nie mając styczności z wrogiem - spokojnie się cofała.

6 września pod Wiśniczem i Bochnią toczyła zacięte walki z siłami niemieckich 2 Dywizji Pancernej gen. por. Rudolfa Veiela i 4 Dywizji Lekkiej gen. mjr. Alfreda von Hubickiego. 7 września otrzymała rozkaz natychmiastowego marszu do przeprawy przez Dunajec w Bobrownikach. Tego samego dnia spadło na nią uderzenie niemieckie. Oddziały osłonowe dywizji wycofały się jednak za Dunajec, niszcząc za sobą mosty. Natomiast na pozostałe oddziały gotowe do przeprawy uderzyły pod Radłowem niemieckie czołgi. Nie udała się próba kontrataku ze strony 3 Pułku Strzelców Podhalańskich i 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Ogarnięte paniką oddziały ruszyły do miejsca przeprawy przez Dunajec pod Biskupicami, gdzie przeprawiała się 6 Dywizja Piechoty. Przedwczesne jednakże wysadzenie mostu spowodowało panikę i przemieszane oddziały 21 DPG i 6 DP ruszyły na północ, aby tam szukać nowych przepraw. Mimo wszystko 21 DPG udało się wyjść z okrążenia, mimo że ze znacznymi stratami, i wycofać się za San.

11–12 września przeprawiła się przez San pod Jarosławiem. Po poważnych zmaganiach z przeważającymi siłami nieprzyjaciela i próbach zorganizowania obrony nad Sanem oddziały GO "Boruta" wycofały się za Tanew i 14 września rano znalazły się w rejonie Lubaczowa. 21 DPG liczyła wówczas około 3,5–4 tys. żołnierzy. Wieczorem tego dnia ruszyła w kierunku Oleszyce - Lubaczów - Cieszanów, aby przeciąć komunikację sił niemieckich działających od Tomaszowa Lubelskiego na Zamość. Do wykonania tego planu w zamierzony sposób jednak nie doszło. W wyniku opóźnienia wymarszu, a także pobłądzenia w lesie oddziały nie zajęły swoich nowych stanowisk.

14–16 września dywizja uczestniczyła w walkach w rejonie Oleszyc, Futorów, Starego Dzikowa, Cewkowa, Ułazowa i Zabiały. Przez trzy dni powstrzymywała o wiele silniejszą silniejszą niemiecką 45 Dywizję Piechoty gen. por. Friedricha Materny i część 28 Dywizji Piechoty gen. por. Hansa von Obstfeldera, znacznie odciążając 6 Dywizję Piechoty gen. bryg. Bernarda Monda. W trakcie tych walk zginął, prowadząc żołnierzy do ataku, gen. Józef Kustroń, a dywizja została rozbita i 16 września jej resztki skapitulowały.

[edytuj] Skład podczas kampanii wrześniowej

• dowództwo i sztab
  • dowódca dywizji – gen. bryg. Józef Rudolf Kustroń
  • dowódca piechoty dywizyjnej – wakat
  • dowódca artylerii dywizyjnej – płk dypl. Konstanty Kazimierz Ważyński
  • szef sztabu – ppłk dypl. Zygmunt Pawłowicz
  • kwatermistrz – kpt. dypl. Jan Kaliński
  • dowódca saperów – mjr Maksymilian Orłowski
  • dowódca łączności – mjr Józef Chebda
  • szef intendentury – kpt. Kazimierz Krupiczka
  • szef taborów – rtm. Stanisław Stefan Łomnicki
  • szef służby sanitarnej – mjr dr Antoni Ostaszewski
  • szef służby weterynaryjnej – mjr lek. wet. Franciszek Szkuta
  • szef służby sprawiedliwości – mjr Jan Bolesław Zieliński
  • szef służby duszpasterskiej – ks. kapelan rez. Stefan Misterek
  • komendant Kwatery Głównej – kpt. rez. Józef Korbut
• oddziały i pododdziały
  • kompania gospodarcza – dowódca por. rez. Adam Lubowiecki
  • 3 Pułk Strzelców Podhalańskich – dowódca ppłk Julian Czubryt
  • 4 Pułk Strzelców Podhalańskich – dowódca ppłk dypl. Bronisław Warzybok
  • 202 Pułk Piechoty (rezerwowy) – dowódca ppłk Zygmunt Piwnicki (przydzielony do Dywizji w miejsce 1 Pułku Strzelców Podhalańskich wcielonego do 2 Brygady Górskiej)
  • 21 Pułk Artylerii Lekkiej – dowódca ppłk Wojciech Pluta
  • 21 Dywizjon Artylerii Ciężkiej – dowódca mjr Franciszek Szalek
  • 21 Batalion Saperów – dowódca mjr Maksymilian Orłowski
  • 21 Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej – dowódca kpt. Borys Godunow
  • 21 Szwadron Kawalerii Dywizyjnej – dowódca rtm. Zygmunt Marian Bergiel
  • 55 Kompania Kolarzy – dowódca ppor. Karol Radwański
  • 52 Kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej – dowódca por. Walerian Sendor
  • 21 Kompania Telefoniczna – dowódca kpt. Tadeusz Adamko
• służby
  • 502 Kompania Sanitarna – dowódca mjr dr med. Adam Hełczyński
  • 502 Szpital Polowy – komendant mjr dr med. Stanisław Augustyn
  • Pluton Pieszy Żandarmerii nr 21 – dowódca kpt. Zenon Kazimierz Wysocki
  • sąd polowy nr 21
  • poczta polowa nr 18
  • kolumna taborowa parokonna nr 509
  • kolumna taborowa parokonna nr 510
  • kolumna taborowa parokonna nr 511
  • Park Intendencki nr 502 – komendant kpt. Stanisław Wojtas

• ośrodek zapasowy dywizji
  • dowódca – ppłk Zygmunt Bezeg
  • kwatermistrz – mjr Jan Witowski
  • kompania podchorążych – dowódca kpt. Jan Mędala
  • I batalion – dowódca kpt. Jan Kuczek
  • II batalion – dowódca mjr Wacław Bobkiewicz
  • III batalion – dowódca mjr Adam Gruda

[edytuj] Odtworzenie dywizji w ramach AK

Pierwszą próbę odtworzenia struktur dywizji podjął płk Aleksander Stawarz, dowódca 2 Brygady Górskiej. Zorganizował Dywizję Podhalańską w Konspiracji, która w roku 1940, w południowej części Krakowskiego liczyła kilkuset żołnierzy.

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 powstała 21 Dywizja Piechoty AK, w skład której wchodził 1 Pułk Strzelców Podhalańskich (Okręg Kraków).

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jaruga, Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa 1975, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

[edytuj] Zobacz też