22 Dywizja Piechoty Górskiej

Z Wikipedii

22 Dywizja Piechoty Górskiej
podhalańska korpusówka
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	10 września 1939
Tradycje
Święto	26 maja
Nadanie sztandaru	15 lipca 1923
Dowódcy
Ostatni	gen. Leopold Engel-Ragis
Organizacja
Dyslokacja	Sanok, Przemyśl, Sambor, Drohobycz
Podporządkowanie	Armia Karpaty
Rodzaj wojsk	Podhalańczycy
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Skład	patrz niżej

22 (Przemyska) Dywizja Piechoty Górskiej (22 DPG) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Okres przedwojenny 2 Kampania 1939 3 Odtworzenie dywizji w ramach AK 4 Struktura dywizji do 1939 5 Skład podczas kampanii wrześniowej 6 Tradycje 7 Bibliografia

[edytuj] Okres przedwojenny

Dowództwo i Sztab 22 Dywizji Piechoty Górskiej stacjonowały w Przemyślu, a jej oddziały – w Przemyślu, Sanoku, Drohobyczu i Samborze.

[edytuj] Kampania 1939

22 Dywizja Piechoty Górskiej pod dowództwem płk. dypl. Leopolda Engela-Ragisa wchodziła początkowo w skład Armii "Karpaty". Według planów Naczelnego Wodza marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego dywizja miała zostać przydzielona jako odwód do Armii "Łódź" gen. dyw. Juliusza Rómmla, lecz opóźnione wskutek zbyt późnego zmobilizowania oraz ciągłych bombardowań linii kolejowych transporty jej oddziałów nigdy nie dotarły do celu. W pierwszych dniach września koncentrowała się więc w rejonie Krzeszowic i Trzebini. Już 2 września dywizja została przeniesiona do Armii "Kraków" gen. Antoniego Szyllinga w celu zastąpienia zniszczonej 7 DP. Początkowo przewidziana była do odwodu południowego Armii wraz 38 DP do osłony jej skrzydła od północy na styku z Armią "Łódź". 2 września wyładowała się w rejonie Olkusza. Wcześniej wydzielono z niej w celu wzmocnienia południowego odcinka frontu po batalionie z 5 i 6 Pułku Strzelców Podhalańskich i skierowano do 156 pp ppłk Ignacego Młyńca. Dywizja rozwinęła się obronnie wokół Olkusza w oczekiwaniu na oddziały GO "Śląsk" gen. bryg. Jana Jagmina-Sadowskiego. Stanowiła najbardziej wysuniętą na północ wielką jednostkę z Armii "Kraków". 4 września otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. 8 września skierowała się na Stopnicę. Po drodze dowódca skierował dywizję na Busko opanowane przez niemieckie oddziały pancerne. Zamierzał poprzez chrzest bojowy wzmóc morale swoich żołnierzy. Przed wykonaniem ataku, myśląc, że dywizja została okrążona, rozdzielił swoje oddziały, pozbawiając się w ten sposób wpływania na całość jednostki. Pod wieczór stan dywizji był bliski paniki. W Busku Niemców jednak nie było, podjęto więc marsz na Stopnicę. 9 września nastąpiło spotkanie z Niemcami pod Broniną, gdzie drogę zastąpił niemiecki dywizjon rozpoznawczy z VII Korpusu Armijnego wzmocniony batalionem saperów zmotoryzowanych i czołgami z 5 DPanc. Płk Engel-Ragis – chcąc rozbić Niemców bezustannie zagrażających jego skrzydłu – uzyskał w końcu możliwość realizacji swych planów i po wielokrotnych prośbach wymógł pozwolenie na uderzenie od dowódcy Armii "Kraków", lecz gen A. Szylling zezwolił jedynie na natarcie części 22 DPG. Płk Engel-Ragis defetystycznie nastawiony do zaistniałej sytuacji, podzielił poszczególne pododdziały dywizji i przydzielił je do poszczególnych kolumn (sam znalazł się przy 5 Pułku Strzelców Podhalańskich) oraz wydał nie rokujące powodzenia rozkazy do przebijania się. Dywizja w bardzo ciężkim nocnym boju rozbiła niemiecki oddział zaporowy, niszcząc bardzo dużo sprzętu nieprzyjacielskiego i biorąc wielu jeńców, jednak poniosła zarazem bardzo ciężkie straty i – nie mając w praktyce dowódcy (płk Engel-Ragis chciał popełnić samobójstwo, widząc lokalną klęskę oddziałów 5 psp) – uległa rozsypce. Wkrótce z odsieczą Niemcom przyszła ich 27 DP i polska dywizja znalazła się w trudnej sytuacji. Płk L. Engel-Ragis opuścił swoje oddziały i zameldował w dowództwie Armii o rozbiciu jednostki. W rzeczywistości większość oddziałów walczyła dalej i cofała się w kierunku na Stopnicę. W nocy z 9 na 10 września dywizja miała wykonać natarcie pozorujące na Staszów. Jej oddziały w dotychczasowych ciężkich walkach poniosły duże straty i po odłączeniu się 6 Pułku Strzelców Podhalańskich i 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, liczyły zaledwie ok. 3 tys. ludzi i 31 dział. 10 września dywizja została rozbita pod Rytwianami przez niemiecką 5 DPanc. Natomiast 6 psp – bardzo ciężko skrwawiony – zdołał przedrzeć się przez linię okrążenia i po dalszym odwrocie przyłączył się do oddziałów Frontu Północnego za Wisłą, 2 psp przedarł się do własnych wojsk z GO "Śląsk", zbierając po drodze wielu rozbitków z 5 i 6 psp.

[edytuj] Odtworzenie dywizji w ramach AK

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych utworzono w 1944 r. 22 Dywizję Piechoty AK "Jarosławską" w składzie 38 pp i 39 pp (Okręg Kraków, Podokręg Rzeszów).

[edytuj] Struktura dywizji do 1939

Formacja	Jednostka	Insygnia
22 Dywizja Piechoty Górskiej Engel-Ragis
	2 Pułk Strzelców Podhalańskich Szlaszewski			Sanok
	5 Pułk Strzelców Podhalańskich Żółkiewski			Przemyśl
	6 Pułk Strzelców Podhalańskich Dobrzański			Sambor
	22 Pułk Artylerii Lekkiej Surman
	22 Dywizjon Artylerii Ciężkiej Krzyżyński
22 Batalion Saperów Morek
22 Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej Makarczyk		4 x 40 mm wz.36 Bofors
22 Szwadron Kawalerii Dywizyjnej Jakóbiak

[edytuj] Skład podczas kampanii wrześniowej

• 2 Pułk Strzelców Podhalańskich (Sanok) – dowódca: ppłk dypl. Stefan Szlaszewski
• 5 Pułk Strzelców Podhalańskich (Przemyśl) – dowódca: ppłk Antoni Żółkiewski
• 6 Pułk Strzelców Podhalańskich (Sambor, Drohobycz) – dowódca: ppłk dypl. Mieczysław Dobrzański
• 22 Pułk Artylerii Lekkiej (Przemyśl) – dowódca: ppłk Marian Surman
• 22 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (Przemyśl – 10 pac) – dowódca: mjr Walerian Knyżyński
• 22 Batalion Saperów (Przemyśl – 4 psap) – dowódca: kpt. Edward Morek
• 22 Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej typu "A" (Stężyca – 11 daplot) – dowódca: por. Janusz Makarczyk (nigdy nie dotarła do dywizji)
• 22 Kompania Telefoniczna (Przemyśl) – dowódca: kpt. Mieczysław Bolesław Hawryluk
• 102 Kompania Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszącej (Sanok – 2 psph) – dowódca: por. Franciszek Urbuś
• 22 Szwadron Kawalerii Dywizyjnej (Przemyśl) – dowódca: mjr Czesław Julian Jakóbiak
• 102 Kompania Kolarzy (Przemyśl – 5 psph) – dowódca: por. Edward Berezowski
• Kompania Sztabowa (Przemyśl – 5 psph) – dowódca: kpt. Wacław Hurczyn
• służby

[edytuj] Tradycje

Tradycje przedwojennych oddziałów podhalańskich kontynuuje utworzona w 1994 21 Brygada Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza, której dowództwo stacjonuje w Rzeszowie.

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jurga, Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1975