29 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

29 (Grodzieńska) Dywizja Piechoty (29 DP) - wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Formowanie 2 Obsada personalna dowództwa 3 Dywizja w 1939 3.1 Mobilizacja 3.2 Działania zbrojne 1939 4 29 Dywizja Piechoty AK 5 Tradycje 6 Bibliografia 7 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

W związku z reorganizacją Wojska Polskiego, likwidowane Wojsko Litwy Środkowej wydzieliło z siebie dwie dywizje : 19. i 29 DP. W skład 29 DP weszły: 41 (suwalski) pułk piechoty z 1 D L-B, 76 (lidzki) pp z 2 D L-B, 81 (grodzieński) pp z 1 D L-B.

W okresie II RP sztab 29 DP i jej pododdziały stacjonowały w Grodnie i Suwałkach:

• 41 Suwalski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
• 76 Lidzki Pułk Piechoty im. Ludwika Narbutta
• 81 Pułk Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego
• 29 Pułk Artylerii Lekkiej
• 29 kompania telefoniczna

41 SuwalskiPułk Piechoty

76 Lidzki Pułk Piechoty

81 Pułk Strzelców

29 Pułk Artylerii Lekkiej

[edytuj] Obsada personalna dowództwa

dowódcy dywizji:

• gen. bryg. Mikołaj Osikowski 1921-1923
• płk Karol Szemiot 1923-1924
• gen. bryg. Aleksander Załęski 1924-1927
• gen. bryg. Franciszek Kleeberg 1927-1936
• płk dypl. Wacław Piekarski 1936-1938
• płk piech. Ignacy Oziewicz 1938-1939

dowódcy piechoty dywizyjnej:

• płk dypl. Józef Ćwiertniak od 1932
• płk dypl. Teodor Furgalski 1934-1939
• płk piech. Jan Bratro 1939

szefowie sztabu:

• ppłk dypl. Tadeusz Łojak

[edytuj] Dywizja w 1939

[edytuj] Mobilizacja

W czasie mobilizacji dywizja została rozwinięta do stanu wojennego.

• 41 Suwalski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
• 76 Lidzki Pułk Piechoty im. Ludwika Narbutta
• 81 Pułk Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego
• 29 Pułk Artylerii Lekkiej
• 29 dywizjon artylerii ciężkiej
• 29 bateria przeciwlotnicza
• 29 batalion saperów
• 29 kompania telefoniczna
• szwadron kawalerii dywizyjnej - zmobilizowana przez 29 PAL w Grodnie
• kompania ckm na taczankach
• kompania kolarzy
• służby

[edytuj] Działania zbrojne 1939

Dywizja, pod dowództwem płk. Ignacego Oziewicza, została przeznaczona do północnego zgrupowania Armii "Prusy" gen. Stefana Dęba-Biernackiego.

1 września dywizja kończyła wyładunek z transportów kolejowych w okolicach Skierniewic. Następnie skierowana została w rejon Rawy Mazowieckiej. 2 września jednostka znajdując się w miejscowości Lubochnia otrzymała rozkaz wymarszu i jak najszybszego obsadzenia przepraw na Pilicy pod Sulejowem oraz rozpoznaniu lasów nadleśnictwa Łęczno. Dywizja podzielona na dwie kolumny ruszyła po osiach: Tomaszów Maz.- Smardzewice – Błogie oraz Spała – Ciepłowice – Bukowiec – Małe Końskie. 3 września 29 Dywizja Piechoty zajęła wyznaczone pozycje. Podporządkowano jej też dodatkowo patrole minerskie, które wysłane na południe miały, zniszczyć wszystkie mosty na Pilicy. Natomiast ze składu dywizji odesłano do obrony przeprawy w Przedborzu 5 kompanię 76 Pułku Piechoty, która dotarła na miejsce przed świtem 4 września, obsadzając stanowiska obronne.

Do dywizji nie dotarły:

• II batalion 41 Pułku Piechoty
• III batalion 41 Pułku Piechoty
• I dywizjon 29 Pułku Artylerii Lekkiej

W dniu 5 września 1 Dywizja Pancerna, po zepchnięciu pododdziałów 19 Dywizji Piechoty broniących Piotrkowa, zdobyła miasto i ruszyła dalej drogą na Wolbórz – Tomaszów. Oddziały Armii Łódź, również znajdowały się w odwrocie. W tym czasie dowódca Armii Prusy nie mając aktualnych wiadomości na temat położenia wojsk niemieckich i sytuacji na przedpolach Piotrkowa, planował kontratak na prawe skrzydło 1 Dywizji Pancernej. Miał on zostać przeprowadzony w nocy z 5 na 6 września i doprowadzić do odzyskania utraconych pozycji na linii Jeżów - Rozprza. Pierwotny plan zakładał użycie do tego celu Grupy pułkownika Nowosielskiego tj.: 77 Pułku Piechoty – 19DP, I batalionu 86 Pułku Piechoty – 19 DP, IV dywizjonu 19 Pułku Artylerii Lekkiej – 19 DP oraz Wileńskiej Brygady Kawalerii.

Wileńska Brygada Kawalerii znajdowała się w lesie Lubień, natomiast pozostałe oddziały bardziej na północ w pobliżu miejscowości Milejowiec. Odgradzała je od pozycji niemieckich rzeka Luciąża.

O godzinie 17.00 dowódca armii wstrzymał przygotowywane natarcie, zmieniając rozkazy. Według nowego planu nocny atak miały wykonać pułki 76 i 81 z 29 Dywizji Piechoty wsparte grupą pułkownika Nowosielskiego, a Wileńska Brygada Kawalerii miała wycofać na wschodni brzeg Pilicy i dozorować ją aż do Przedborza, gdzie walczyła już 5 kompania 76 Pułku Piechoty. Do obrony przeprawy w Sulejowie pozostawiono I batalion 41 Pułku Piechoty z 29 Dywizji Piechoty.

Około godziny 20.00 76 Pułk Piechoty wyruszył z okolic Sulejowa drogą na Piotrków i po przekroczeniu Luciąży w okolicy Przygłowa, pułk rozdzielił się na dwa zgrupowania. II batalion ruszył przez Kłudzice i Milejowiec, a reszta pododdziałów maszerowała przez Kolonię Witów na Zalesice. Bataliony 81 Pułku Piechoty ruszyły w stronę Przygłowa, II i III przez Sulejów, a I przez Łęczno.

Tymczasem o godzinie 21.00 do sztabu dowódcy Armii Prusy nadszedł meldunek od Naczelnego Wodza, w którym informował o sytuacji na froncie i zalecał wycofanie jednostek Armii Prusy na północ od Piotrkowa. Na skutek tego generał Biernacki znów zmienił rozkazy i zgodnie z nimi skierowano 81 Pułk Piechoty do lasów w okolicach Koła. 76 Pułk Piechoty miał, zgodnie z rozkazem wykonać pozorowany atak na Piotrków, a następnie wycofać się na północ. Jednak rozkazy nie dotarły do batalionów 76 Pułku Piechoty. Więc zgodnie z poprzednim rozkazem, posuwając się wyznaczoną drogą, II batalion ruszył do ataku opanowując Milejowiec, gdzie znajdował się zaskoczony oddział strzelców zmotoryzowanych. Nie tracąc impetu batalion uderzył następnie na Milejów, gdzie natknął się na sztab 1 Dywizji Pancernej i broniącą go kompanię ochrony. Niemcy stawili zdecydowany opór, ale ostatecznie atak Polaków na bagnety pozwolił opanować wieś. Następnie batalion ruszył na zachód, gdzie jednak napotkał na silny zorganizowany opór i natarcie zostało powstrzymane.

I i III batalion wspierane, przez III dywizjon 29 Pułku Artylerii Lekkiej atakowały przez Przygłów – Kolonię Witów – Zalesice, rozbijając napotkane po drodze i zaskoczone oddziały niemieckie. Walki najczęściej rozstrzygane były w atakach na bagnety. Około godziny 4.00 nad ranem polska kolumna dotarła do szosy Piotrków – Radomsko i skręciła na południe, atakując w kierunku Longinówki. Jednak w miarę posuwania się oddziałów polskich opór Niemców tężał i stawał się coraz bardziej zorganizowany. Wspierająca polski atak artyleria miała coraz większe trudności w dotrzymaniu kroku atakującym oddziałom, napotykając w ciemnościach liczne strumienie i natrafiając na podmokły teren. Z zabudowań Longinówki przeciwnik zaczął prowadzić coraz silniejszy ogień. W tym samym czasie ruszyło natarcie Niemców od strony Piotrkowa, które zostało odparte przez 3 kompanię. Ponawiane ataki polskie na Longinówkę nie powiodły się, a Niemcy rozpoczęli uderzenia też od wschodu, okrążając obrońców. W końcu bataliony musiały zalec w otwartym terenie, oczekując posiłków. Przed godziną 6.00 dnia 6 września Niemcy rozpoczęli natarcie. Początkowo Polacy odpierali uderzenia, jednak, kiedy do akcji ruszyły czołgi, a w batalionach nie było już ani jednej armatki przeciwpancernej, obrońcy musieli ulec. Do godziny 6.00 zginęli niemal wszyscy żołnierze polscy. Po walce, ranni i nieliczni, którzy przeżyli zostali rozjechani przez czołgi lub dobici przez piechotę. W nocy z 5 na 6 września pozostałe jednostki 29 Dywizji Piechoty wycofały się zgodnie z rozkazem w lasy w okolice Koła. Były to:

• 81 Pułk Piechoty
• II dywizjon 29 Pułku Artylerii Lekkiej
• 29 dywizjon artylerii ciężkiej
• 29 batalion saperów
• sztab 29 Dywizji Piechoty

W następnych dniach dywizja kontynuowała odwrót w kierunku przeprawy na Wiśle. Pod wieczór 7 września jej oddziały -podobnie jak 13 DP i 19 DP - uległy rozbiciu, koncentrując się w lesie brudzewickim. Pod Dobrą Wolą nad rzeką Drzewiczką oddział niemieckiej 13 Dywizji Zmotoryzowanej rozbił sztab dywizji, która od tej pory przestała być związkiem zorganizowanym. Przez rzekę w rejonie Dęblina przeprawiły się w czasie od 11 do 13 września tylko nieliczne oddziały bez broni ciężkiej. Tym samym dywizja przestała istnieć.

[edytuj] 29 Dywizja Piechoty AK

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 r. powstała 29 Dywizja Piechoty AK w składzie 33 pp, 41 pp, 42 pp i 9 pułk strzelców konnych (Okręg Białystok).

[edytuj] Tradycje

Tradycje oddziałów 29 Dywizji Piechoty kultywowała 29 Szczecińska Brygada Zmechanizowana im. Króla Stefana Batorego.

[edytuj] Bibliografia

• "Księga chwały piechoty": komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992
• Wojciech Zalewski, - Piotrków 1939 wyd. Bellona Warszawa 2000
• Marian Porwit, - Obrona Warszawy 1939
• Leszek Moczulski, - Szosa Piotrkowska
• Tadeusz Jaruga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
• Jan Wróblewski. Armia Prusy, Warszawa 1986.

[edytuj] Zobacz też